Heerlijk Brabant

VERRASSENDE FOODBELEVENISSEN & DE MOOISTE FIETS- EN WANDELROUTES DOEN IN HET SPOOR VAN VINCENT VAN GOGH PROEVEN DUTCH FOOD WEEK LEKKER EN GEZOND ERVAREN BETER BOEREN LEKKER VOEDSEL Heerlijk Brabant Deze bijlage is gedistribueerd door DPG Media, de redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud. AANGEBODEN DOOR: DUTCH FOOD WEEK BRABANT - VAN GOGH NATIONAAL PARK - PROVINCIE NOORD-BRABANT - VAN GOGH BRABANT VISITBRABANT ROUTEBUREAU - BRABANTS BODEM

2 4 WAAR LIGT VAN GOGH NATIONAAL PARK? Van Gogh Nationaal Park wordt steeds meer zichtbaar in het Brabantse landschap. Onder meer door borden en nieuwe wandelroutes. Maar wat is een nationaal park nieuwe stijl nou precies, waar ligt het, komen er hekken omheen, wat heb ik eraan? Tien vragen en antwoorden. 5 KUNSTENAAR ALS KOMPAS Vincent Van Gogh is de beroemdste zoon van Brabant. Hij werd geboren in Zundert, begon zijn carrière in Etten-Leur en maakte zijn eerste meesterwerk in Nuenen: De aardappeleters. Het karakter van Vincent is het kompas voor wat de samenwerkende partijen in Van Gogh NP realiseren. Een mooie opdracht, want de kunstenaar kleurde graag buiten de lijnen, was gedreven, durfde te experimenten en hield enorm van het Brabantse landschap. 6 LANDSCHAP VAN DE TOEKOMST Huizen bouwen, nieuwe bedrijventerreinen, landbouwtransitie, behoud van natuur, vasthouden van water, verduurzamen. Het landschap staat onder druk en die druk wordt de komende jaren alleen maar groter. Hoe willen we dat onze omgeving er straks uitziet? De wereld waarin we wonen, werken en ontspannen. In Tilburg fiets je vanuit de stad zo de prachtigste natuur in. 7 BETER BOEREN, DUURZAMER ETEN Eén op de zes Brabantse melkveehouders doet mee aan de Biodiversiteitsmonitor van Brabants Bodem. Door middel van een soort puntensysteem worden zij aangemoedigd om groener te boeren. Hoe meer punten de boer scoort, hoe beter voor de natuur en hoe hoger de premie die de ondernemer ontvangt. 8 VOORPROEVEN VAN DUTCH FOOD WEEK Van 7 tot 15 oktober staat Brabant in het teken van de Dutch Food Week. Wij verzamelden de leukste events en activiteiten door de hele provincie. Van voorproeven op de Markt van ’s-Hertogenbosch tot een fietstocht om je eigen voedsel bij elkaar te trappen. En wat dacht je van studenten die een gezonde snack gaan bedenken? Hoe leuk is dat.

3 10 WIE WORDT DE BRABANTSE MEESTERCHEF? Koken met de ingrediënten van een mysterie box vol gezonde, duurzame streekproducten. Wie dat het beste doet én oog heeft voor het beperken van verspilling, maakt kans op de titel Brabantse Meesterchef. 25 studenten van verschillende horecaopleidingen gaan de strijd aan achter het fornuis. ‘Help, ik heb nog nooit een Pieterman klaargemaakt.’ 11 HAMBURGERS VAN OESTERZWAMVOETJES Frank Nouwens van BeefyGreen maakt hamburgers en kroketten van de steeltjes van oesterzwammen, een restproduct dat anders in het varkensvoer of op de compostberg zou komen. Bij het ontwikkelen van zijn idee kreeg hij hulp van Food Tech Brainport in Helmond, waar alles draait om innovatie en duurzaamheid. Ook leuk: vegan hapjes van plantaardige restproducten, een gezonde spread van onverkoopbare avocado’s en de schillenboer van de 21ste eeuw. 12 FIETSEN LANGS LEKKERS Rondom Etten-Leur en Zundert, de geboortegrond van Vincent van Gogh, fiets je door authentiek Brabants landschap. Hier is het leven goed, staat de koffie klaar en zijn de borden rijk gevuld met verse producten van het land. Goed eten is hier geen hippe trend, maar een vanzelfsprekendheid. Alle reden om regelmatig af te stappen. 14 BRABANT HOUDT STEEDS MEER VAN VINCENT Een nieuw groots Vincentre in Nuenen, plannen voor het Vincent van GoghHuis in Zundert, een eigen zaal in Het Noordbrabants Museum en een 40ste monument op de lijst met erfgoedlocaties. Nooit eerder was er in Brabant zoveel aandacht voor de beroemdste zoon. En je kunt het allemaal zien en beleven. 16 AAN TAFEL HET PROGRAMMA VAN DUTCH FOOD WEEK Van 7 tot en met 15 oktober viert Brabant de Dutch Food Week met een groot en divers aanbod van events, excursies, open dagen, proeverijen en tal van andere initiatieven zoals speciale fiets- en wandelroutes. Op deze manier deelt de Brabantse foodsector – van boeren tot wetenschappers en van tuinders tot chef-koks – zijn liefde en passie voor voedsel met alle inwoners van de provincie. Brabant is een slimme provincie, die vooroploopt in het duurzaam produceren van gezonde voeding van hoge kwaliteit, in vernieuwende techniek én in de band tussen boeren en inwoners. Eerst hard werken en daarna samen genieten van goed eten en drinken. Het zit diep in het Brabants DNA. Tijdens de Dutch Food Week zetten gastvrije ondernemers hun deuren open zodat je als consument kunt zien wat erbij komt kijken voordat duurzaam, gezond en lekker eten bij ons op tafel staat. Van de boeren die het land bewerken tot bedrijven die met de nieuwste technologieën vermeend voedselafval verwerken tot hoogwaardige nieuwe producten. Vragen? Die stel je tijdens Dutch Food Week aan de ondernemers zelf. De relatie van de Brabander met voedsel gaat verder dan het Bourgondische cliché. Het is ook een logisch gevolg van het landschap waarin we leven. Een groot deel van onze omgeving bestaat uit agrarische grond, vaak waardevol cultuurlandschap waar we graag komen om te fietsen, te wandelen of zomaar wat te ontspannen. Maar de wereld verandert. Het economische model van groei staat onder druk, de gevolgen van klimaatverandering zijn merkbaar en de stikstofcrisis zet de verhoudingen zelfs op het doorgaans rustige platteland op scherp. Het goede nieuws? De Brabander stroopt de mouwen op en gaat met de uitdagingen aan de slag. Niet alleen, maar samen. Veel veranderingen die gaande zijn komen samen in Van Gogh Nationaal Park, een Nationaal Park nieuwe stijl met grenzen die niet precies zijn afgebakend. Meer dan zestig Brabantse partners werken hierin samen aan een mooie, gezonde en groene omgeving. Met prachtige natuur en vitaal boerenland, midden in een economisch krachtige regio. Nu het fundament is gelegd, worden voorzichtig de eerste resultaten zichtbaar: wandelroutes en meer groen. Ook het landschap van de toekomst, één van de centrale thema’s van Van Gogh NP, krijgt stukje bij beetje vorm. Daarin zijn stad, natuurgebieden en het boerenland, niet meer strikt van elkaar gescheiden maar vormen ze een logisch in elkaar overlopend geheel met groen dat doordringt tot in het hart van steden en dorpen. Verandering zorgt voor inventiviteit. Zo ontwikkelt Brabants Bodem nieuw perspectief voor agrarische ondernemers die bijdragen aan de kwaliteit van natuur en landschap. Eenvoudig gezegd: groener boeren door bijvoorbeeld kruidenrijke akkers en minder meststoffen levert via een zogenaamde Biodiversiteitsmonitor met een puntensysteem geld op. Dat is goed voor de natuur, de boer en de kwaliteit van het voedsel dat zo diepgeworteld is in de Brabantse cultuur. Met deze speciale bijlage vieren we Dutch Food Week en laten we zien hoe goed het leven in Brabant is en dat uitdagingen ons de kans bieden om het nóg mooier te maken. Van Gogh Nationaal Park VisitBrabant Routebureau Provincie Noord-Brabant Van Gogh Brabant Dutch Food Week Brabants Bodem Heerlijk Brabant Heerlijk Brabant is een speciale bijlage die wordt aangeboden door Dutch Food Week Brabant, Van Gogh Nationaal Park, Provincie Noord-Brabant, Van Gogh Brabant, VisitBrabant Routebureau en Brabants Bodem. Concept en creatie: Hans Avontuur Vormgeving: Vero Design - Veronique de Wert Coördinatie: Justine de Jong Cover: Tuinderij de Es, Foto VisitBrabant, Carin Deben Fotografie o.m.: VisitBrabant, Van Gogh NP, Dutch Food Week De redactie van DPG Media is niet verantwoordelijk voor de inhoud. Deze bijlage is met veel zorgvuldigheid samengesteld en beeldgebruik is afgestemd met de bron, voor zover bekend. Het activiteitenaanbod is actueel op het moment dat de bijlage gedrukt wordt, maar aan veranderingen onderhevig. Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend. COLOFON

4 Industrie en steden in een nationaal park, hoe dan? 1. WAAROM DIT PARK? Onze leefomgeving staat steeds meer onder druk. Huizen bouwen, duurzame energie, industrie, logistiek, natuurbescherming, water vasthouden, landbouwtransitie, de roep ommeer groen. Kortom, er moet in het landschap veel gebeuren en dat is zo gecompliceerd dat de sectoren dat het beste samen kunnen doen. Binnen Van Gogh NP gebeurt dat. Met één gezamenlijk uitgangspunt: een mooiere, gezondere en groenere omgeving. Niet alleen in grote natuurgebieden maar juist ook daaromheen. Tot in het hart van steden en dorpen komt steeds meer mooi landschap en soortenrijkdom. 2. WAAR LIGT HET PRECIES? Het gebied heeft geen keiharde grenzen. Die bewegen onder meer mee met de partners die zich aansluiten. In grote lijnen beslaat Van Gogh NP het unieke Brabantse bekenlandschap. Met een deel van de Aa of Weerijs in het westen en de benedenloop van de Dommel en de (andere) Aa in het oosten. De lijn TilburgEindhoven en de stad ‘s-Hertogenbosch zijn min of meer de meest zuidelijke en noordelijke plek. In totaal goed voor ongeveer een kwart van de provincie. En nee, er staan geen hekken omheen en die komen er ook niet. 3. INDUSTRIE EN STEDEN IN EEN NATIONAAL PARK, HOE DAN? Van Gogh Nationaal Park is een Nationaal Park nieuwe stijl. Dat is iets anders dan bijvoorbeeld de Loonse en Drunense Duinen. Ook dorpen, steden, industrieterreinen en landbouwgrond horen erbij. De kernvraag is: hoe willen we dat onze omgeving er over twintig, dertig jaar uitziet? Hoe kunnen we groen toevoegen aan bedrijventerreinen, hoe zorgen we ervoor dat je – liefst te voet of op de fiets - vanuit dorpen en steden gemakkelijk de natuur bereikt en hoe bieden we landbouw perspectief. 4. BOEREN EN NATUUR, DAT LIGT GEVOELIG? Van Gogh Nationaal Park dateert van voor de stikstofcrisis. Ook toen was er binnen de agrarische sector al behoefte aan vernieuwing en alternatieve vormen van inkomsten. Samen met de boeren wordt naar innovatie gezocht zoals een beloning voor groener boeren via de zogeheten Biodiversiteitsmonitor. Ook investeren we in het toegankelijk maken van het boerenland voor wandelaars, zodat je niet meer over een fietspad hoeft te lopen maar dwars door de landerijen. Daar moet een vergoeding voor de boer tegenover staan. 5. NATIONAAL PARK, DAT KLINKT NAAR MEER REGELS. Het tegendeel is waar. Binnen beschermde natuurgebieden zoals de Loonse en Drunense Duinen liggen de kaders vast. Dat blijft ook zo. Maar daarbuiten denken instanties mee en wordt er gezocht naar mogelijkheden om initatieven of verbeteringen zo snel mogelijk te realiseren. Zeker als het gaat om vernieuwende projecten. 6. WAAROM STAAT VAN GOGH NP NIET TUSSEN DE ANDERE PARKEN IN NEDERLAND? Op 30 maart 2021 werd het Van Gogh NP in afstemming met het ministerie van Landbouw, Latuur en Voedselkwaliteit formeel opgericht, maar het heeft nog niet de status van een nationaal park zoals De Biesbosch of De Hoge Veluwe. Dat komt omdat Van Gogh NP een park nieuwe stijl is met meer elementen dan alleen natuur, meer verbonden met de samenleving. En dat sluit nog niet aan bij de huidige wetgeving voor nationale parken. Het Rijk is nu bezig met nieuwe regelgeving. 7. WAT HEB IK ER ALS BRABANDER AAN? Onze omgeving wordt gezonder, mooier en groener. De eerste wandelroutes zijn onlangs geopend, de gemeenten investeren volop in vergroening, waterschappen laten beken meanderen en op korte termijn zullen nieuwe houtwallen en groenstroken te zien zijn in het boerenland. En de natuurorganisaties ontwikkelen door aan de natuurgebieden en de versterking van het landschap daarbuiten, samen met andere partners. 8. WELKE ROL SPEELT HET ERFGOED VAN VAN GOGH? Het besef groeit dat het tastbare erfgoed zoals watermolens, kerken en huizen van groot belang is om het verhaal van Vincent van Gogh te vertellen, hoe deze Brabantse jongen uitgroeide van een dolende ziel tot een geniale schilder. Ook de natuur hoort tot het erfgoed, want Vincent heeft zijn liefde voor het Brabantse landschap in brieven beschreven en op tal van werken vastgelegd. Zelfs toen hij hier niet meer woonde. 9. WIE BETAALT VAN GOGH NP? Er is geen centrale pot met geld van waaruit de projecten worden betaald. Er is gekozen voor de Brabantse manier van werken: samen tot iets moois komen. De zestig partners hebben de kernwaarden van Van Gogh NP onderschreven en zullen die in hun eigen beleid, bedrijven en projecten toepassen. 10. HOE KAN IK MEEDOEN? Gemeenten, streeknetwerken, maatschappelijke organisaties en ondernemers kunnen partner worden van Van Gogh NP. Individuele bewoners hebben die mogelijkheid niet maar kunnen zich aansluiten bij bestaande partners zoals Natuurmonumenten, IVN en Brabants Landschap. Zij doen allerlei moois voor de omgeving, waar je als vrijwilliger aan kunt bijdragen. Voor nieuwe plannen of initiatieven die bijdragen aan een mooiere, gezondere en groenere leefomgeving binnen het gebied is er bovendien de Van Gogh NP Academie. Deze brengt deelnemers in contact met elkaar en met partijen in het veld die kunnen helpen bij het realiseren van een droom. Bij een nationaal park denken we al gauw aan De Hoge Veluwe, De Biesbosch of De Grote Peel. Stuk voor stuk gebieden waar het draait om het behoud van natuur. Van Gogh Nationaal Park gaat verder. Een complex verhaal uitgelegd in tien vragen en antwoorden. FEITEN EN FABELS Tramkade ‘s-Hertogenbosch Markdal bij Breda

Toen er 6,5 hectare natuur te koop kwam aan de rand van Boxtel, kregen buurtbewoners Sylvia van Gulik, Joost van Liebergen en Toine Cooijmans een onmogelijk idee: ‘Als we dat nou eens zelf kopen...’ Wat aanvankelijk leek op hardop dromen, ontpopte zich als een prachtig én haalbaar plan. Met de uitgifte van certificaten, subsidie en crowdfunding werd het geld binnengehaald. De Dommelbimd is nu van de buurt. WAS HET AL JULLIE TIJD EN ENERGIE WAARD? ‘Het terrein ligt tegen onze wijk aan. Iedereen uit de buurt kent het. Je wandelt of fietst er langs, ziet de velden, de bomen, het water. Dan kun je wachten tot iemand anders het koopt om daarna met veel negatieve energie de plannen voor bijvoorbeeld een parkeerplaats aan te vechten óf je kunt alle energie steken in iets positiefs. Dat laatste is veel leuker en was het zeker waard.’ HOE VOELT DAT, JE EIGEN NATUURGEBIED? ‘Voor ons is de Dommelbimd het mooiste stukje Brabant! Er zijn weinig van zulke unieke en pure natuurgebieden die zo dicht tegen een dorp aanliggen. Met natte hooilanden, hogere weidegrond, dijkjes en kwelwater. Je gaat vijftig jaar terug in de tijd. Bovendien is het nu voor iedereen toegankelijk. We hebben verderop zelfs een hectare natuur erbij gekocht, die we met de Dommelbimd gaan verbinden.’ Het Nationaal Park nieuwe stijl draagt de naam van Vincent van Gogh. Daar kun je internationaal mee voor de dag komen. Toch is de naam niet uit het oogpunt van marketing gekozen. Van Gogh had unieke eigenschappen die ook nu hard nodig zijn. Het landschap in Brabant heeft enkele specifieke kenmerken die de meeste bewoners niet zien, omdat het nooit anders is geweest. Fietsend het dorp of de stad uit, zo de natuur in. Niks bijzonders. Maar dat is op heel veel plaatsen helemaal niet zo vanzelfsprekend. ‘Soms heb je het oog van de kunstenaar nodig om de schoonheid van het alledaagse te zien’, aldus voormalig Rijksbouwmeester Floris Alkemade. Vincent van Gogh was er meester in. Hij groeide op in een tijd van grote veranderingen. Aangejaagd door de onstuitbare opmars van de industrialisatie openden spoorlijnen en stoomschepen een nieuwe wereld. Zoals bekend maakte Vincent daar gebruik van. Maar terwijl iedereen keek naar de nieuwe wonderen had Van Gogh vooral oog voor de eenvoud, het kleine geluk, de gewone mensen. Daar was lef en eigenzinnigheid voor nodig. Vincent van Gogh hield van Brabant, zijn geboortegrond. Hij zou er altijd schilderijen van blijven maken. Ook toen hij in het buitenland was. Zijn zwerftochten door de Brabantse natuur, met en zonder schetsboek of schildersezel, hebben hem gevormd. De zandpaden, slingerende beken, het boerenland, de stads- en dorpsgezichten. Na tal van omzwervingen werd hij hier Vincent van Gogh, de schilder. In zijn schetsen, schilderijen en brieven wijst hij ons op de schoonheid van de Brabantse natuur, vaak verbonden met de mensen die er wonen en werken. De wevers, de boeren. Met Van Gogh als gids kunnen we opnieuw naar onze omgeving kijken en er weer waardering voor krijgen. Ook het erfgoed zoals molens, kerken, landschappen en huizen speelt daarbij een steeds belangrijkere rol. Bij leven was Van Gogh geen gevierd kunstenaar. Hij verkocht precies één schilderij. Toch hield hij vast aan de dingen waar hij zelf in geloofde. Hij bleef kijken naar het kleine, durfde te experimenten, was vooruitstrevend, kleurde buiten de lijnen en was altijd bezig om zichzelf te vernieuwen. En Vincent bewonderde de natuur als schepping van God en de boer als schepper van de natuur. Zoals de wereld eind 19de eeuw in beweging was, zo bevindt deze zich ook nu in een periode van transitie. De uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, werkgelegenheid, wonen en landbouw zijn enorm. Alles hangt met elkaar samen en heeft elkaar nodig. De eigenschappen van Vincent Van Gogh kunnen helpen bij het vinden van oplossingen die het leven en de omgeving nog een stukje mooier maken. Verbeeldingskracht, geloof in de juiste weg, volharding, durf en vakmanschap. Met als uitgangspunt het oog van de meester. Voor onze natuur en de mensen die er wonen en werken. 5 ‘HET GAAT MIJ IN BRABANT NOGAL WEL. TEN MINSTE, IK VIND DE NATUUR HIER ERG OPWEKKEND.’ (AAN ANTOINE PHILIPPE FURNEE, NUENEN, 1884) ‘WE HEBBEN MET DE BUURT ONS EIGEN NATUURGEBIED GEKOCHT’ PIONIER SYLVIA VAN GULIK WaaromVan Gogh? De Collse watermolen tussen Nuenen en Eindhoven

6 Samen met andere jonge pioniers ontwikkelen Lotte Hazeleger en Evy de Gier iets nieuws: Van het Padje met Vincent, een fietsroute langs zes duurzame hotspots in Tilburg. Daarmee proberen ze vooral jongeren aan te spreken. De route is onderdeel van een traineeship dat Lotte en Evy hebben gevolgd bij IVN Natuureducatie. HOE IS JULLIE IDEE ONTSTAAN? Lotte: ‘De combinatie van natuur en stad spreekt mij aan. Dat je duurzaamheid en groene plekjes in en om een urban omgeving kunt vinden. Ouderen zijn misschien wat meer geïnteresseerd in feitjes van landschap en natuur, terwijl jongeren juist iets tofs willen beleven.’ Evy: ‘Onze generatie heeft de laatste jaren meer oog gekregen voor de natuur, groen en duurzaamheid. Die trend is door corona alleen maar sterker geworden. Veel van mijn vrienden trekken regelmatig de natuur in. Even lekker weg van de stress.’ WAT IS DE DROOM? Lotte: ‘We willen zoveel mogelijk mensen bereiken. Fietsen is op zich niet vernieuwend, maar het is de beste manier en kost niet veel geld, ook belangrijk voor jongeren. Het nieuwe zit ‘m in speelse elementen en uitdagingen die we toevoegen, zoals in games.’ Evy: ‘Bezig zijn met natuur en duurzaamheid geeft me een fijn gevoel, het is gewoon het goede ding. Dat gevoel wil ik graag doorgeven en hopen we te kunnen realiseren als de route klaar is.’ ‘JONGEREN WILLEN IETS TOFS BELEVEN’ EVY EN LOTTE Meer bomen, beter voedsel In de vorige eeuw verdwenen bomen langzaam maar zeker uit het beeld van de boerderij. Ze stonden in de weg en pasten niet bij de toenemende specialisatie van de agrarische bedrijven. Maar op steeds meer plaatsen keert de boom terug. En dat is goed nieuws voor boeren, dieren en de kwaliteit van ons voedsel. ‘Het is opvallend dat zoveel boeren interesse hebben in agroforestry’, zegt agro-ecoloog Piet Rombouts, de autoriteit op dit gebied en projectleider namens initiatiefnemer Brabants Bodem. ‘Het duurt vijf tot tien jaar voor je echte opbrengst van de bomen hebt. Dat economische aspect is natuurlijk belangrijk, maar voor veel bedrijven die meedoen spelen ook de ecologische en landschappelijke voordelen een rol.’ Na een voorzichtige start vier jaar geleden is in Brabant nu zo’n 500 hectare aan bomen en houtige gewassen geplant in de vorm van agroforestry of boslandbouw. Dat gebeurt altijd in combinatie met bestaande veehouderij, akkerbouw of groenteteelt. Hierin zit het verschil met voedselbossen, waarbij, de naam zegt het al, complete bossen worden aangelegd. ‘Bij agroforestry blijft het bestaande bedrijf leidend’, zegt Rombouts. ‘Maar bomen kunnen zorgen voor een nieuwe bron van inkomsten en verbetering van de omstandigheden op het land. Zo helpen bomen bij het voorkomen van erosie, verrijking van de biodiversiteit, minder verspreiding van stikstof, de opslag van koolstof en het vasthouden van water.’ De effecten van agroforestry zijn per bedrijf anders en lastig precies te berekenen. Volgens Rombouts zorgt het per hectare voor 1,3 tot 1,4 keer zoveel opbrengst in vergelijking met monocultuur. Vanuit de provincie en Brabants Bodem is er toenemende steun voor de terugkeer van bomen op het boerenbedrijf. Met onder meer een op maat gemaakte analyse en de financiële ondersteuning bij aanplant van één tot drie hectare bomen. ‘Dat helpt’, aldus Rombouts. ‘Want het verdienmodel van een hectare graan of tarwe laat zich eenvoudig uitrekenen, maar bij een gecombineerd bedrijf van bijvoorbeeld veehouderij en notenbomen is dat een stuk ingewikkelder. Zo zorgen bomen vaak voor kostenbesparing die je ook moet meerekenen. Kippen zijn bijvoorbeeld gezonder als ze beschutting hebben in de uitloop.’ Het heeft uiteindelijk allemaal invloed op ons voedsel. Verbeterde bodemvruchtbaarheid zorgt bijvoorbeeld voor gezondere gewassen en de producten die afkomstig zijn van dieren zonder stress hebben een hogere kwaliteit. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft als doel om in Nederland voor 2030 zo’n 25.000 hectare aan agroforestry te realiseren. Volgens Rombouts zou de helft daarvan in Brabant kunnen worden gehaald. ‘We lopen voorop’, zegt hij. ‘We zijn ook bezig met de vervolgstap, het uitwerken van het economische model. Dan kun je denken aan het oprichten van een productcoöperatie waarbij boeren samen notenolie gaan produceren.’ Melkveehouder Mari van Drunen ‘Biodiversiteit past goed bij onze ambachtelijke kaas’ Sinds twee jaar helpt de Biodiversiteitsmonitor, een initiatief van Brabants Bodem, melkveehouders bij het vergroenen van hun bedrijf. Aan de hand van een puntensysteem krijgen zij daarvoor een bescheiden vergoeding. Het is een succes. In Brabant doen al bijna 350 boeren mee. ‘Ik was vooral nieuwsgierig’, vertelt melkveehouder Mari van Drunen over de reden waarom hij meedoet aan de Biodiversiteitsmonitor. ‘Ons bedrijf ligt hier fantastisch mooi aan de rand van de Loonse en Drunense duinen, middenin de natuur. Maar dat betekent ook dat je open moet staan voor verandering, want de maatschappij vraagt daarom. Over vijf jaar boeren we heel anders dan nu. Daar ben ik van overtuigd.’ De Biodiversiteitsmonitor is een soort puntensysteem waarmee boeren hun impact op de omgeving kunnen meten. Denk aan onderdelen zoals weidegang, de uitstoot van broeikasgas, opslag van stikstof in de bodem, percentage blijvend grasland, aandeel kruidenrijk grasland, hoeveelheid natuur- en landschapsbeheer. Hoe beter de prestaties van de boer voor de biodiversiteit, hoe meer punten, hoe hoger de vergoeding. ‘Dat bedrag moet je zien als een aanmoedigingspremie’, zegt Van Drunen. ‘Met het inzaaien van één hectare kruidenrijk grasland ben ik het al kwijt. Maar het stimuleert om na te denken over de toekomst. Bij onze coöperatie Duinzuivel, waarmee we onder meer eigen kaas maken, doen alle veertien leden mee. Onze inspanningen voor meer biodiversiteit passen goed bij het verhaal van onze ambachtelijke kazen.’ WEIDEMELK Deelnemende melkveehouders krijgen via de Biodiversiteitsmonitor gedurende drie jaar een bijdrage. Daarna moet een gestapelde beloning vanuit de markt, overheden en maatschappelijke organisaties zorgen dat groener boeren loont. Deels gebeurt dat al. Zo geeft FrieslandCampina een hogere melkprijs voor weidemelk, heeft de Rabobank een pilot met rentekorting en krijgen boeren voordeel bij het pachten van provinciale grond. ‘We zijn aan het kijken hoe we dit systeem verder kunnen uitbreiden’, zegt Andrea Almasi, projectleider namens Brabants Bodem. ‘Dit zou een project moeten zijn dat ook op de lange termijn goed is voor de natuur en de melkveehouders, want het zijn de ondernemers die het moeten doen. Aan belangstelling ligt het niet, want ondanks de woelige tijden werkt al één op de zes melkveehouders in Brabant met de Biodiversiteitsmonitor.’ PIONIER

7 Een zandpad slingert door het dennenbos tot de bomen plotseling plaatsmaken voor een uitgestrekte open vlakte met velden en moerasgrond. Het water glinstert in het avondlicht. Aan de rand van een plas liggen Schotse hooglanders in het gras en verderop staan tientallen ooievaars met hun poten deels in het water. Als de zon verder zakt kleurt de hemel pastelblauw, roze en uiteindelijk knaloranje. Met dit uitzicht en diepe stilte zou je bijna denken dat je in Afrika bent, maar dit is toch echt gewoon Tilburg. Kijk maar. In de verte staan windmolens en boven de bomen aan de horizon zijn soms de hoge gebouwen van de stad zichtbaar. KWETSBARE NATUUR De verrassend mooie plek ligt in het Landschapspark Pauwels, één van de drie gebieden rondom Tilburg die zijn aangewezen als stadsregionaalpark. Dit zijn groene zones die zó aantrekkelijk moeten worden dat ze een alternatief vormen voor de kwetsbare natuur van onder meer de Loonse en Drunense Duinen. Een ander doel is dat bewoners er gemakkelijk kunnen komen. Liefst te voet of op de fiets. Dat geldt niet alleen voor steden, maar ook voor dorpen in Van Gogh NP die hard werken aan een groenere omgeving. ‘Iedereen stapt tijdens het weekend in de auto om naar de Loonse en Drunense Duinen te rijden’, vertelt Paul van Hoesel, strateeg van de gemeente Tilburg. ‘Prachtig hoor. Maar daar is het vaak veel te druk. De wegen zitten verstopt, geen lege terrasstoel te vinden en de natuur wordt verstoord. Hoe mooi zou het zijn als je dichter bij de stad geweldige natuur kunt vinden om te wandelen, fietsen of wat te gaan eten?’ TROEF Behalve Landschapspark Pauwels worden ook Stadsbos 013 en Moerenburg-Koningshoeven ontwikkeld tot aantrekkelijke gebieden. Zij ontlasten de Kampina en de Regte Heide. Om de aantrekkingskracht te vergroten wordt het landschap verfraaid en zijn er publiekstrekkers nodig. Zo heeft Moerenburg-Koningshoeven niet meer alleen de abdij als troef maar is er ook een uitkijktoren gebouwd, een nieuwe wandelroute bedacht en wordt de plek waar ooit een middeleeuws kasteel stond mooi gepresenteerd. ‘En Stadsbos 013 is het grootste stadsbos van Nederland’, zegt Van Hoesel. ‘Groter dan het Amsterdamse Bos. Daar mogen we best wat trotser op zijn.’ De stadsregionale parken passen in de filosofie van het Landschap van de Toekomst, zoals dat binnen Van Gogh Nationaal Park is geformuleerd. Meer dan zestig overheden, bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties werken samen met bewoners aan een mooiere en gezondere omgeving, waar ook een boterham verdiend kan worden. Met vitaal boerenland en groen tot in het hart van dorpen en steden.Samenwerking geldt als de sleutel tot succes. ‘Alles hangt met elkaar samen’, aldus Toine Cooijmans van Natuurmonumenten dat partner is van Van Gogh NP. ‘De natuur houdt niet op bij de grens van onze terreinen. Denk alleen maar eens aan de stikstofcrisis of de waterhuishouding. We zullen die toekomst echt met elkaar moeten maken.’ Behalve noodzaak ziet Cooijmans ook kansen: ‘Rondom onze terreinen, de Loonse en Drunense Duinen en de stad is een wereld te winnen. We kunnen het landschap daar nog mooier maken dan het al is en verschillende gebieden met elkaar verbinden. Dat is fantastisch voor de natuur én voor de mensen die ervan willen genieten.’ Paul van Hoesel van de gemeente Tilburg benadrukt hoe belangrijk het is dat je bij het maken van toekomstplannen zo breed mogelijk kijkt. ‘We moeten huizen bouwen, bedrijventerreinen aanleggen en tegelijkertijd zorgen voor een fijne omgeving om in te wonen en te ontspannen’, zo zegt hij. ‘Dat kan alleen als je daar samen goed over nadenkt en beslissingen neemt waar iedereen blij van wordt. Aan het eind van de discussies moeten we allemaal het gevoel hebben dat er een goede deal is gesloten.’ Naar buiten. Door de almaar toenemende drukte van het dagelijkse bestaan is er steeds meer behoefte aan ontspannen in de natuur. Daarnaast hebben veel mensen – opvallend veel jongeren – tijdens corona het buitenleven opnieuw ontdekt. Waar Stadsbos 013 en MoerenburgKoningshoeven al gevorderd zijn, moet er in Landschapspark Pauwels nog veel gebeuren. Zo wordt er komend jaar een zogenaamd recropassage aangelegd, een grote brede tunnel onder de N261 die de natuur van Huis ter Heide verbindt met die van De Brand en het Noorderbos. Dieren en bezoekers kunnen daar gebruik van maken. Dat Tilburg het opwaarderen van de leefomgeving serieus neemt blijkt ook uit het afblazen van de plannen voor industrieterrein Zwaluwenbunders in Landschapspark Pauwels. Niet alles loopt even gesmeerd. Zo is schaapsherder Bart van Ekkendonk blij dat hij voor zijn schapen een boerderij in het nieuwe Landschapspark kon kopen, maar wacht hij al enkele jaren op een vergunning voor kleine horeca in zijn schuur. ‘Iedereen is enthousiast en het gaat ook goed komen’, zegt Bart. ‘Maar het is jammer dat de procedures zo lang duren.’ Ondertussen is de zon achter de horizon gezakt en laat de wind het water van de plassen rimpelen. Een enkele ooievaar vliegt nog op, maar de meeste hebben hun plek voor de nacht gevonden. Het is bijna onvoorstelbaar dat zoveel schoonheid op zo’n kleine afstand van de stad te vinden is. ‘Vroeger kwam hier niemand’, aldus Van Hoesel. ‘De Tilburger had geen idee wat hij daar te zoeken had.’ Tientallen ooievaars staan naast de plassen in de zonsondergang, schaapskuddes trekken door de velden en een eenzame fietser trapt over een mooie dreef. Je kunt je nauwelijks voorstellen dat het huidige Landschapspark Pauwels nooit geliefd was bij de Tilburger. Zoeken naar een goede deal voor industrie, landbouw, natuur en bewoners Het landschap van de toekomst ‘WE KUNNEN HET LANDSCHAP DAAR NOG MOOIER MAKEN DAN HET AL IS’ Landschapspark Pauwels in de zonsondergang Uitkijktoren de Nieuwe Herdgang

8 Dutch Food Week: lekker, duurzaam en gezond Events, open dagen, kookwedstrijden, fietsroutes, speciale menu’s, proeverijen. Van 7 tot en met 15 oktober staat Brabant in het teken van Dutch Food Week. Wij verzamelden de leukste activiteiten rondom ons voedsel van vandaag en morgen. CIRCULAIRE FOOD SAFARI Hoewel de gemeente Meierijstad in de foodsector vooral bekend is om toonaangevende bedrijven als Jumbo, Sligro en Friesland Campina, zorgen ook tal van kleinere ondernemingen voor vernieuwing en innovatieve producten. Tijdens de Circulaire Food Safari zetten meer dan tien agrarische ondernemers en foodproducenten hun deuren open voor het publiek. De gemene deler? Ze zijn allemaal op hun eigen manier bezig met de circulaire gedachte. Uiteraard is er onderweg ook volop ruimte om te proeven. Van ambachtelijke kaas tot vers gebrande koffie en lokaal speciaalbier. Speciaal voor de Dutch Food Week wordt een routemap gemaakt waarop je de bedrijven en hun openstelling kunt vinden. Online is het te raadplegen op bezoekmeierijstad.nl Tip: op 8 oktober wordt tijdens het documentaire festival in De Noordkade in Veghel de film The Future of Food gedraaid – hoe voeden we 10 miljard mensen zonder de planeet te verwoesten? IKIGAI GAAT REGIONAAL Toprestaurant Ikigai in het Philips Stadion in Eindhoven gaat tijdens de Dutch Food Week op de Brabantse toer. Daarmee treden de koks buiten hun comfortzone van Asian fusion en sushi waar het restaurant om bekend staat. Samen met Gruts Genieten, dat zich sterk maakt voor lokale producenten, wordt er een menu bedacht op basis van eerlijke regionale kost. ‘Korte ketens zijn meer top of mind dan ooit’, zegt Simon de Wit, eigenaar van Ikigai. ‘De beste manier om mensen ermee in contact te brengen is via de mond, laten proeven en ervaren.’ Hoe het menu er precies uit gaat zien blijft nog even een verrassing. ikigai-eindhoven.nl KOM VOORPROEVEN OP DE MARKT Dutch Food Week begint met ‘Voorproeven op de Markt’ in het hart van ’s-Hertogenbosch. Boeren, tuinders, telers, vissers en tal van organisaties uit de foodsector komen ernaartoe om hun kennis, passie en mooie producten te delen met de Brabanders. Zo kun je er allerlei streekproducten proeven, genieten van kookdemonstraties en van alles leren over gezond, duurzaam en lekker eten. Brabant is lead partner van de nationale Dutch Food Week. Burgemeester Jack Mikkers: ‘Hier in ’s-Hertogenbosch en de provincie Noord-Brabant gaan we in en om oktober heerlijk genieten van al het lekkers dat de regio te bieden heeft. Ook een mooie kans om de gedachten te laten gaan over onze productieketen van voedselvoorziening.’ De Dutch Food Week past bij de ambities van Brabant, dat inzet op drie gezonde levensjaren erbij voor alle Brabanders en duurzame landbouw en voedselproductie. Het is op vrijdagmiddag 7 oktober van 13.30 tot 17.30 uur letterlijk voorproeven, want de Dutch Food Week begint officieel een dag later. dutchfoodweek.nl IN BRABANT GEBEURT HET Tijdens de Dutch Food Week kun je op veel plekken in Brabant komen proeven waar ons voedsel vandaan komt. Elies Lemkes-Straver, gedeputeerde Landbouw en Voedsel: ‘We hebben een heel scala aan innovatieve agrifoodbedrijven in Brabant: uiteraard boeren waar prachtig voedsel vandaan komt, maar ook verwerkers die daarmee de heerlijkste producten maken. Bij veel van hen kan je tijdens de Dutch Food Week terecht voor een kijkje in de keuken. Dat begint met voorproeven op een groots openingsevent op de Markt van ’s-Hertogenbosch op 7 oktober. Dat ga ik zelf ook doen. Voor de lancering van de Fiets Food Route in Nuenen, 8 oktober, hoef ik niet ver van huis. En op 15 oktober ga ik met een divers gezelschap van Brabantse geïnteresseerden in agrifood bij zes activiteiten door de hele provincie langs. Het belooft een mooie week te worden!’

9 DE MAALTIJD VAN MORGEN De gemeente Altena is misschien wel koploper in het aantal activiteiten tijdens Dutch Food Week. Na het succes van vorig jaar heeft de organisatie er nog een schepje bovenop gedaan met als thema De Maaltijd van Morgen. Samen met inwoners, organisaties, ondernemers en het onderwijs is een bruisend weekprogramma opgesteld met onder meer fietsroutes, buffel knuffelen, een bierwandeling en open huis bij de imker. Eén activiteit lichten we er hier uit: wandeling met bierproeverij in de mooie vestingstad Woudrichem. Deelnemers worden meegenomen door de rijke biergeschiedenis van het plaatsje en mogen vier zogenaamde Woerkumer bieren proeven, die vergezeld gaan van culinaire hapjes van streekproducten. Meedoen kost € 32,50 per persoon, aanmelden via info@woerkumer.nl FIETS EEN GERECHT BIJ ELKAAR Het recept voor de Nuenense Aardappelsoep houden we geheim, maar op zaterdag 8 oktober vanaf 13 uur, kun je hem gratis bij elkaar trappen op een nieuwe agrarische fietsroute van Brabants Bodem, een project binnen Van Gogh Nationaal Park. De soep met een knipoog naar Van Goghs meesterwerk is bedacht door chefkok Sjors Hoppenbrouwers. Inschrijven kan op brabantsbodem.nl, er is genoeg voor honderd gezelschappen. De fietsroute zelf kun je ook op andere dagen rijden en voert langs vijf inspirerende boerenbedrijven die laten zien hoe mooi de Brabantse agrarische sector kan zijn. Elk bedrijf is op een andere manier toegankelijk. De een heeft een boerderijwinkel, de ander een boeren-belevenispad. Het traject rondom Nuenen gaat verder langs plekken die herinneren aan Vincent Van Gogh, zoals watermolens, kerkjes en het bronzen beeld van De aardappeleters. brabantsbodem.nl HEALTHY SNACK CHALLENGE De opdracht is even eenvoudig als uitdagend: maak de allerlekkerste gezonde snack. Dertig MBO-studenten worden onder leiding van professionals klaargestoomd voor de battle. En het gaat niet om ‘lekker’ alleen. Ook andere elementen uit de wereld van food spelen mee. Geen verspilling, gezond, duurzaam, innovatief en niet te vergeten het design, want een lelijke snack wil niemand eten. Tijdens de challenge maken de deelnemers kennis met verschillende bedrijven en ondernemers in de foodsector. De winnende snack zal tot en met november verkrijgbaar zijn in de Food Tech Brainport Pop-up store in de Elzas-passage in het centrum van Helmond. BRABANTS MENU IN BEEKSE BERGEN EN EFTELING In Beekse Bergen en Efteling is een dagje uit niet compleet zonder lekker eten. Dat wordt extra feestelijk als daarbij voldoende keuze is uit lekker én lokaal eten en drinken. Speciaal voor de Dutch Food Week introduceren beide parken een nieuw menu met eerlijke producten uit eigen provincie: het Brabants Menu. Zo laten zij zien hoe trots ze zijn op Brabant.

Wie wordt de Brabantse Meesterchef? Studenten van vier Brabantse horecaopleidingen strijden deze weken in vijf teams om de titel Brabantse Meesterchef. Natuurlijk staat de kookwedstrijd in het teken van goed, lekker en eerlijk eten. Maar ook het voorkomen van verspilling speelt een belangrijke rol. ‘Op de opleiding leren we werken op basis van recepten’, zegt Joan Louakili, één van de 25 deelnemers aan de kookwedstrijd. ‘Bij Meesterchef gaat het precies andersom. We krijgen de ingrediënten en moeten dan zelf het recept bedenken. Superleuk en spannend om te doen. Je gaat echt je creativiteit ontdekken.’ De wedstrijd is verdeeld over drie rondes. Bij elke ronde wordt er gekookt met verse regionale producten uit een mystery box van leveranciers die, elk op hun eigen manier, bijdragen aan duurzaam voedsel. Dat gebeurt bijvoorbeeld met producten die buiten de reguliere handel vallen zoals misvormde groente of de bijvangst van de visserij. ‘Het is in de professionele wereld steeds belangrijker om zoveel mogelijk lokaal en met de seizoenen te werken’, vertelt Niek van Lieverloo, chefkok van toprestaurant Kasteel Maurick en drie rondes lang jurylid van Brabantse Meesterchef. ‘Dat vraagt creativiteit en planning. Ik ben heel nieuwsgierig hoe het jonge talent dit oppakt.’ Ricardo Bergerie is één van die talenten. Tijdens de eerste ronde staat hij aan de snijplank een Pieterman te fileren. ‘Ik heb deze vis nog nooit klaargemaakt’, zegt hij. ‘Het is een uitdaging om er dan juist mee te werken. We gaan in ons menu creatieve dingen doen, maar niet met deze vis. Die gaan we gewoon heel goed bereiden, zodat de smaak het beste tot zijn recht komt.’ JONGE CHEFS Elies Lemkes-Straver, gedeputeerde Landbouw en Voedsel is blij met het event: ‘Bij deze wedstrijd worden de Brabantse chefs van de toekomst uitgedaagd om de toon te zetten voor een duurzaammenu dat bovendien lekker en gezond is. De competitie verbindt belangrijke thema’s uit ons beleid: voedselverspilling, duurzaamheid, gezonde voeding en regionale producten.’ De competitie bestaat uit vijf teams met elk vijf studenten van verschillende opleidingen en niveaus. Op die manier kunnen de jonge chefs van elkaar leren. ‘Samenwerken is ontzettend belangrijk’, zegt Niek van Lieverloo. ‘In een goede keuken draait het echt om teamwork.’ TEAMWORK In de eerste twee rondes van de competitie valt er telkens één team af zodat er uiteindelijk drie teams naar de finale gaan, die tijdens de Dutch Food Week wordt gehouden. Op het Koning Willem I College in ‘s-Hertogenbosch gaan de finalisten op 11 oktober aan de slag met een mystery box van Herenboeren, een groeiende burgerbeweging die mensen gedeeld eigenaar maakt van een kleinschalig gemengd boerenbedrijf. ‘Onze leden krijgen elke zaterdag en woensdag een soort mystery box’, zegt Douwe Korting van Herenboeren. ‘Bij ons weet je nooit wat er die week precies van het land komt. Dat is elke keer een beetje anders en ook de hoeveelheid wisselt. Maar het is altijd supervers en dus seizoensgebonden.’ Brabant heeft een rijke traditie op het gebied van voedsel. Van de boeren die de producten verbouwen tot de bedrijven die ze verwerken en de chefs die er prachtige menu’s mee samenstellen. Het is aan de jonge chefs om dat op hun eigen manier voort te zetten. ‘Daarom is zo’n wedstrijd ook belangrijk’, vindt Hans de Kruijf, jurylid en werkzaam bij Henri, een bedrijf dat producten voor chefs levert en met reststromen werkt. ‘Ik ben heel benieuwd wat ze tijdens het koken overhouden en of ze daar een bestemming voor hebben, dat je met zogenaamd afval nog iets nieuws kan bereiden. Daar moeten we meer over nadenken, want er zit veel energie in de pasta die de prullenbak ingaat: de boer heeft het graan verbouwd en geoogst, het is op transport gegaan, verwerkt en verpakt en noem zo maar op. Daar moeten we bewuster mee omgaan.’ NIET WEGGOOIEN Studente Joan en haar collega Cynthia hebben een pannetje met visafval van het Pietermannetje op de plank staan maar gooien het niet weg. ‘Nee, daar kun je zeker nog een bouillon van trekken. Weggooien is het laatste dat je doet.’ Werken met een mystery box is een pittige uitdaging. Wij vroegen food reporter Myra Madeleine om een recept te bedenken met de ingrediënten van Herenboeren, de organisatie die ook de mystery box voor de finale van de Brabantse Meesterchef levert. Eventueel aangevuld met een extra product. In de eigen keuken is het tenslotte geen wedstrijd. Myra schrijft onder meer voor glossy magazines en online platforms en deelt haar liefde voor lekker en gezond eten op myramadeleine.com INGREDIENTEN (4 personen) - 400 gram pappardelle, 300 gram gemengd gehakt, 20 gram gezouten boter, olijfolie, 6 ontvelde tomaten in blokjes gesneden, 2 teentjes knoflook, 1 sjalotje gesnipperd, verse blaadjes tijm, 1 el mosterd, 2 el mascarpone, 40 gram Parmezaanse kaas, ½ spitskool, 1 bol buffelmozzarella, 5 el chardonnay azijn, zeezout, versgemalen peper, 4 verse eieren BEREIDING - Kook de pappardelle in kokend, gezouten water met een scheut olijfolie beetgaar - Rul intussen het gehakt in gezouten boter en een beetje olijfolie in een diepe pan. Voeg geperste knoflook, sjalot, verse tijm, wat mosterd, mascarpone en de ontvelde tomaten in blokjes toe voor een smeuïg geheel. Roer als laatste de Parmezaanse kaas erdoor - Snijd de spitskool ragfijn en breng op smaak met olijfolie, chardonnay azijn, peper en zout. Meng de op smaak gebrachte kool nu met stukjes buffelmozzarella - Breng water aan de kook en kook de eieren in 5 a 6 minuten halfzacht - Serveren: Meng de pappardelle met het gehaktmengsel. Leg daarop de spitskoolsalade en maak af met vers geraspte Parmezaanse kaas en de gehalveerde eitjes. BEREIDINGSTIJD - 30 minuten HET RECEPT VAN FOOD REPORTER MYRA MADELEINE VAN MYSTERY BOX NAAR PASTA MET SPITSKOOL EN GEHAKT 10 Studentes Joan (r.) en Cynthia (l.) ontdekken hun creativiteit

Een kroket van paddenstoelen …en andere innovaties De vraag naar vernieuwing en verduurzaming van onze voedselketen was nog nooit zo groot. Maar hoe doe je dat? In Helmond brengt Food Tech Brainport kennis, ondernemers en startups bij elkaar. En dan maak je plots hamburgers, kipnuggets en kroketten van het restafval van paddenstoelen. ‘Ik wist helemaal niets van de foodsector’, vertelt Frank Nouwens, de grondlegger van BeefyGreen, een bedrijf dat onder meer hamburgers en kroketten maakt van de steeltjes van oesterzwammen. ‘Het begon met de vraag van een kweker of we samen iets konden bedenken voor het restmateriaal dat werd weggegooid.’ Frank bedacht dat het misschien een goede vleesvervanger zou kunnen zijn en vroeg zijn slager om een hamburger te maken van de helft vlees en de helft steeltjes van oesterzwammen. ‘Maar die viel natuurlijk uit elkaar. Paddenstoelen houden veel vocht vast, vlees minder. Dat plakte niet goed aan elkaar.’ ALLE FRIKANDELLEN Een lange zoektocht en het contact met Food Tech Brainport zorgde ervoor dat er uiteindelijk een serieuze hamburger uit rolde die niet alleen lekker was maar ook voldeed aan alle voorwaarden om verkocht te kunnen worden. ‘Er komt gewoon veel bij kijken’, aldus Frank. ‘Van microbiologie tot de manier van conserveren.’ Food Tech Brainport maakt zelf geen producten, maar is vooral goed in het bij elkaar brengen van ondernemers op het gebied van voedselverwerking. Helmond is een grote speler in de foodsector met ondernemingen zoals Van Lieshout die alle frikandellen in Nederland maakt en de Huijbregts Groep die gespecialiseerd is in mengen van poeders (o.m. smaakstoffen, vitamines en bindmiddel) voor de levensmiddelensector. In 80 procent van de verpakte producten in de supermarkt zit een poedertje uit deze fabriek. MODERNE TECHNOLOGIE ‘Er zijn zoveel prachtige innovaties’, zegt Dirk van Ledden van Food Tech Brainport. ‘Iedereen is bezig om zijn grondstoffen, bijvoorbeeld een wortel, zo optimaal mogelijk te gebruiken. Door de toepassing van moderne technologie kan dat beter dan ooit. Dan maak je van het schraapsel dat overblijft een alternatief product zoals sap of concentraat.’ Het mooie van Food Tech Brainport is dat ondernemers er kunnen experimenteren met nieuwe technieken zoals conserveren onder hoge waterdruk, het gebruik van stroomstootjes of invriezen door middel van een magnetisch veld. ‘Dat experimenteren levert niet altijd iets op’, zegt Frank Nouwens van BeefyGreen. ‘Dat hoeft ook niet. Het gaat om het ontdekken van nieuwe mogelijkheden.’ Op die manier heeft BeefyGreen het assortiment ondertussen uitgebreid van enkel hamburgers naar bitterballen, kroketten, nuggets en zwambroodjes, de paddenstoelvariant van het worstenbroodje. ‘Super Brabants natuurlijk’, lacht Frank. ‘Maar we zijn nog niet in staat om hem betaalbaar te produceren.’ Wellicht dat een innovatieve techniek daar in de toekomst bij kan helpen. (Food Tech Brainport, Scheepsboulevard 3 Helmond, houdt op 15 oktober open dag) 11 Voor Tim en Sabine is een eigentijds duurzaam restaurant niet genoeg. Zij gaan een stap verder. ‘Want’, zeggen zij, ‘wie zijn eigen voedsel verbouwt, let vanzelf beter op zijn gezondheid en denkt ook drie keer na voordat er iets wordt weggegooid. Dus hebben zij naast hun restaurant Phood Kitchen in Eindhoven ook een eigen aquaponics farm (waar groente groeit op water) en een community farm op een voormalig volkstuinencomplex aan de rand van de stad. WAT IS JULLIE MISSIE? ‘Wij zijn al lang bezig met zoeken naar balans in het leven’, aldus Tim. ‘Een tai chi opleiding heeft ons geleerd hoe je met hulp van de natuur verantwoordelijkheid kunt nemen voor je eigen gemoedstoestand. Bijvoorbeeld door in de natuur te werken. De voordelen hebben we zelf gevoeld en die willen we delen met anderen. In het begin dachten sommigen dat ons restaurant niet alleen gluten- en suikervrij was, maar ook smaakvrij… Het tegendeel is waar.’ DROMEN VOOR DE TOEKOMST? ‘We zijn druk bezig met verder ontwikkelen van de community farm aan de rand van de stad, waar deelnemers een aantal uur per maand werken in ruil voor de biologisch groente die er vandaan komt. Dat idee zouden we graag verder uitbreiden. We dromen ervan om een melkveebedrijf om te bouwen tot een community farm met groente op water in de stallen en permacultuur op het land. En die kennis weer delen met anderen. Dat is win-win-win.’ ‘WE WILLEN EEN BRUG SLAAN TUSSEN MENS EN NATUUR’ PIONIER TIM ELFRING BeefyGreen maakt lekkers van minder populaire paddenstoel stukjes zoals steeltjes, voetjes, misfits en overschot

Fietsen langs lekkers Proeven van het goede leven De 70 kilometer lange fietsroute A Taste of van Gogh neemt je niet alleen mee door het leven en landschap van Vincent van Gogh, maar het laat je ook proeven van de mooie en eerlijke producten die de gulle Brabantse grond ons geeft. Over bier, wijn en nog meer lekkers. Aan de kant van de weg staat een tafeltje met groente en fruit. Te koop voor een klein bedrag: boontjes, pompoenen, druiven, peren, aardappelen, stoofperen. ‘Het komt allemaal uit onze eigen biologische moestuin’, vertelt Dineke Kerstens. ‘Wij vinden het leuk om andere mensen te laten proeven hoe lekker dat is.’ Dineke en haar man Kees wonen in een historische boerderij met bakhuis en oude waterput op het erf. Dit is het ouderlijk huis van Kees uit de tijd dat de Brabantse boer een paar koeien, varkens en wat land had. De huidige bewoners hebben het boerenbedrijf destijds niet overgenomen, maar wel de liefde voor het verbouwen van eigen voedsel. WEET WAT JE EET ‘We hebben een grote moestuin en boomgaard met laag- en hoogstambomen’, vertelt Dineke. ‘Zo zijn we door de seizoenen heen voorzien van de lekkerste verse groenten en fruit. Dat is inderdaad een heleboel werk maar het geeft ook veel voldoening. Weet wat je eet, zei mijn schoonvader altijd. Wie weet dat nou nog?’ Met mijn handen vol tomaten, paprika’s, pepertjes en druiven verlaat ik het erf. Goed en eerlijk eten. Het is de basis van de Brabantse keuken. Ik ben van de route afgedwaald, maar vindt hem verderop terug. Een bordje ‘Abdij Maria Toevlucht’ helpt me naar de juiste weg tussen Rucphen en Zundert. Daar ligt de abdij, waarvan de winkel en de kerk regelmatig open zijn voor publiek. Het is één van de twee trappistenkloosters van Nederland. De andere is de Abdij Onze Lieve Vrouw van Koningshoeven bij Tilburg. Hier in Zundert worden twee bieren gebrouwen: de Zundert Trappist 8 en de Zundert Trappist 10, beide met hun eigen smaak en karakter. ‘Maar ze zijn zeker familie van elkaar’, aldus broeder Christiaan. De brouwerij draagt de naam van de oorspronkelijke boerderij op het terrein, de Kievit. Een keer per twee maanden is er een rondleiding. OUDSTE CAFÉ Tijd om aan te leggen. Ik doe dat verderop bij Boerderij/Herberg In Den Anker, een pleisterplaats uit 1635 en daarmee één van de oudste van Nederland. De naam verwijst naar de eerste eigenaar: de Bredanaar Peter van Bernagien, eigenaar van brouwerij ‘Het Ancker’. Of Vincent van Gogh zich ooit heeft gewarmd aan de gietijzeren kachel in de gelagkamer is gissen, maar zijn geliefde gebied De Pannenhoef ligt om de hoek. ‘Er is hier binnen nooit veel veranderd’, zegt Karien, die het café samen met haar man Jos de Beer uitbaat. Het is al sinds 1861 in de familie. ‘We hebben hiernaast ook een wat moderner deel in de voormalige koeienstal, maar het historische café is uniek. Zelfs de bedstee is er nog.’ Het is heerlijk fietsen door de natuur die Vincent van Gogh als kind al liefhad. Sommige stukken van de route, mede uitgezet door streeknetwerk LandStad Baronie, zien er niet veel anders uit dan toen met heide, velden en kleine akkers. Op andere plaatsen is het boerenland groot en recht geworden of ziet de natuur er vandaag de dag een stuk parkachtiger uit. WITTE WIJN Ik passeer Zundert met onder meer het graf van Vincents doodgeboren broertje, het beeld van Zadkine en zijn geboorteplek waar nu in het Vincent Van GoghHuis het verhaal van zijn jeugd wordt verteld. Verderop voert de route door het mooie dal van de Aa of Weerijs en land ik op het erf van wijn- en aspergeboerderij De Santspuy van Gilbert en Loes Sweep, gespecialiseerd in gezond en lekker eten. ‘Wij hebben een gemengd bedrijf ’, vertelt Gilbert bij een kop Brabantse koffie met uitzicht op de wijngaard. ‘Melkvee en akkerbouw. Mijn vader kreeg ooit het idee om wijn te gaan verbouwen, half jaren negentig. Hij droomde ervan om een witte wijn te maken die bij zijn asperges zou passen. Wij verklaarden hem voor gek, maar hij zette door. Het was echt pionieren. We hebben ruzie gemaakt, gelachen, gehuild, stomme dingen gedaan, maar het is ons wel gelukt.’ GOEDE GROND Hoewel hij open staat voor vernieuwing en innovatie, stoort het hem dat zijn vakmanschap soms in twijfel wordt getrokken door Den Haag. ‘Als klein kind zat ik al bij mijn opa op de trekker. Zoals veel boeren weet ik als geen ander wat goede grond is en hoe je die krijgt. Natuurlijk gaat het op sommige plaatsen mis, maar ik heb altijd geleerd om heel 12 Brabants Fietscafé: Herberg ‘t Pannenhûske uit 1891. Uit de moestuin Wijnboerderij De Santspuy Herberg In Den Anker

RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=