Heel Heerlen Graaft Stadskrant 5 4 7 April 2023 Buitenexpo 'Heksenberg', iedereen voor elkaar Kindercollege ondervraagt collegeleden Naar buiten! De hal van het Glaspaleis leek zaterdag 18 maart een aankomst- of vertrekhal van reizigers. Reisdoel was het nieuwe Rotterdamse migratiemuseum FENIX, waarvan een team in Schunck is neergestreken om koffers en vooral ook ‘kofferverhalen’ op te halen. Aan het einde van de middag is het team 92 bijzondere koffers rijker. Nina Marx is speciaal naar Heerlen gekomen om een blauwe metalen reiskist te doneren. “Hij is van mijn man”, vertelt zij. “Hij werkte in de jaren 80 voor een Frans bedrijf dat in Gabon in West-Afrika naar olie boorde. Meestal zat hij ruim twee maanden op locatie. Alle spullen die hij nodig had om te leven nam hij dan mee in deze metalen kist. Daarin was alles goed beschermd. Nu ik hem overdraag aan FENIX reist de kist door naar Rotterdam, waar mijn man oorspronkelijk vandaan komt. Alles komt zo mooi bij elkaar, terwijl hij thuis eigenlijk alleen maar in de weg staat.” Naar Indië Marion van Luxemborg heeft haar zoon meegenomen om de zware leren hutkoffer die zij weggeeft aan het museum te tillen. “In 1927, bijna 100 jaar geleden, is mijn moeder met haar ouders met de boot naar Indonesië gereisd. Mijn opa had een baan gekregen als hoofdonderwijzer op een jongensschool en het hele gezin reisde mee. Mijn moeder was toen één jaar. Toen mijn opa jaren later plots overleed moest mijn oma halsoverkop met intussen drie kinderen weer terug naar Nederland. Weer met de hutkoffer. Ik heb hem voor mijn huwelijk van mijn moeder gekregen. Wij hadden in die tijd geen auto. Dus als wij met de trein op vakantie gingen, verzamelden we al onze spullen in de hutkoffer, die vervolgens met Van Gend & Loos voor de troepen uit naar ons vakantieadres reisde. Dat was heel handig. Natuurlijk kleven er herinneringen aan zo’n familiestuk. Maar, de kinderen willen hem niet hebben en in het migratiemuseum kan het verhaal van mijn moeder een mooie plek krijgen.” Unieke geschiedenis Van alle koffers die in het land worden verzameld gaat FENIX voor de openingstentoonstelling in 2024 een doolhof maken, waarin ze bezoekers leiden langs migratieverhalen. Met de Heerlense verhalen erbij heeft het team heel wat schatten verzameld. Van Willemine die aan het einde van de 19e eeuw met haar vier kinderen met de Transsiberië Express via Rusland in Nederland terechtkwam. Maar ook van arbeiders die van heinde en verre naar Limburg verhuisden om in de mijnen te werken. Door deze verhalen vast te leggen geven we de unieke Nederlandse migratiegeschiedenis door aan de toekomst. 92 Limburgse koffers en verhalen voor nieuw Rotterdams museum Kofferverhalen “In 1927, bijna 100 jaar geleden, is mijn moeder met haar ouders met de boot naar Indonesië gereisd”
Heerlen Stadskrant apr 23 2 Column van onze burgemeester Eindelijk is het zover: de lente is er! De periode waarin je overdag letterlijk schaapjes kunt tellen. En waar je in de ochtend wordt gewekt door vogeltjes in plaats van door je wekker. Lente betekent ook dat we weer volop naar buiten gaan, het thema van deze Stadskrant. Persoonlijk kijk ik uit naar de komende periode, er staat namelijk veel moois te gebeuren. Zo wordt er hard gewerkt om de Promenade II om te toveren tot een gezellige en groene plek. Hier kunt u straks genieten op een bankje, omringd door bloemen en planten, sierheesters, bomen en een wadi met bruggetjes en zitjes. Heerlijk lijkt me! Ook voor het terrein tussen de Kloosterstraat en het CBS ligt er een veelbelovend plan: het Oranje-Nassaupark. Op deze 51.000 m2 wordt een aantrekkelijke en parkachtige omgeving gecreëerd met plek voor onderwijs, urban sports, (lang) parkeren, kunst en evenementen. En pak de agenda er maar bij als u straks op de evenementenpagina van de Stadskrant komt. Er zijn tal van markten en braderieën, waaronder d’r Heëlesje Joarmaat, maar u kunt ook weer genieten van de Voorjaarskermis in Heerlen-Centrum en in Hoensbroek. Waar ik mij ook altijd enorm op verheug is de jaarlijkse Lintjesregen op 26 april. Op die dag mag ik als burgemeester op pad om een aantal Heerlenaren te verrassen met een Koninklijke Onderscheiding. Deze helden en heldinnen zetten zich vaak al jaren belangeloos in voor onze medemens, bijvoorbeeld als vrijwilliger of mantelzorger. Weet u iemand die het verdient om in 2024 in het zonnetje gezet te worden? Twijfel dan niet en meld hem of haar voor 1 juni 2023 aan via heerlen.nl/lintjes! Geniet van de lente lieve Heerlenaren, ga zitten in het zonnetje dat boven ons prachtig Heerlen schijnt. Tot snel weer! Roel Wever Colofon Uitgave april 2023 www.heerlen.nl 045 - 560 50 40 facebook.com/gemeenteheerlen Twitter twitter: @gemeenteheerlen instagram: Heerlenis De volgende Stadskrant verschijnt in juni 2023. Aan de tekst van deze Stadskrant kunnen geen rechten worden ontleend. Opmerkingen of vragen over de Stadskrant kunt u doorgeven via stadskrant@heerlen.nl. Heeft u klachten over de bezorging van de Stadskrant? Neem contact op met Verspreiden Enzo via 026 - 325 12 22 of info@verpreidenenzo.nl. In de afgelopen jaren zijn tal van verouderde of lelijke gevels aangepakt in Heerlen-Centrum. Denk aan de panden van kaKAUW (Oranje Nassaustraat 7), Pat’s Tosti Bar (Saroleastraat 66) en Bakkerij Voncken (Saroleastraat 33). Of het rijtje panden aan de Honigmannstraat. Stuk voor stuk opgeknapt, mooier gemaakt of in oude glorie hersteld. Dat geeft de hele stad meer sfeer en de bezoekers van ons centrum worden er enthousiast van. Daarom blijven we het mooier maken van gevels stimuleren via het gevelverbeteringsfonds. Pandeigenaren kunnen een plan indienen voor een financiële bijdrage. Het gaat dan om historische en beeldbepalende gevels of het vergroenen van gevels. Er zijn drie oproepen, waarvan de eerste nu is opengesteld. Op heerlen.nl/gevelverbetering vindt u informatie over de beoordelingscriteria, toekenningsprocedure, termijnen en het indienen van een aanvraag. Gevels Heerlen-Centrum worden verder aangepakt Eerste oproep gevelverbeteringsfonds Gevel van kaKAUW Als uw inkomen minder is dan 175% van het bijstandsniveau, dan komt u misschien in aanmerking voor de omruilactie witgoed. Denk aan oud, energieslurpend witgoed, zoals een koelkast, wasmachine, wasdroger, vrieskist of een koelvriescombinatie. U krijgt via de actie een splinternieuw, energiezuinig apparaat in ruil voor uw oude exemplaar. De aanvraag loopt via de energiebespaarcoach van de WoonWijzerWinkel. De coach komt bij u thuis en bespreekt hoe u met kleine aanpassingen al veel energie kan besparen, én of u in aanmerking komt voor de omruilactie. Hij of zij helpt u ook bij het invullen van het aanvraagformulier. Het bezoek is gratis. Om te onthouden: - Zorg dat u er op tijd bij bent voor deze subsidie, want op=op. - Het witgoedapparaat is ouder dan 6 jaar én het energieverbruik van dat apparaat is hoog. - De witgoedhandelaar levert het apparaat aan huis, installeert het en neemt het oude toestel mee. Zo komen wij echt van deze oude energieslurpers af! Check of u in aanmerking komt! Ga naar heerlen.nl/energiekosten en vanuit daar naar de pagina over de gratis energiecoach en witgoedregeling. Check vervolgens uw gezinssituatie en inkomen, dan ziet u vanzelf of u binnen de juiste inkomensgroep valt. Heeft u al bezoek gehad van de energiebespaarcoach? Komt u in aanmerking voor de regeling vanwege uw inkomen, maar is er al een coach bij u geweest? Geen probleem. Dan komt de coach terug voor de witgoedregeling. U heeft hierover kort geleden ook een brief van ons ontvangen. Witgoedregeling tegen energiearmoede Voor inwoners met een kleine beurs
Heerlen Stadskrant apr 23 3 Zorgen hoge energierekeningen voor slechte gezondheid? “Aan het begin van het onderzoek kun je tips krijgen van een energiecoach”, vertelt Mia. “Wij zijn zelf gaan kijken naar onze mogelijkheden en hierdoor anders gaan leven. Gewoon de verwarming op 18 graden zetten, werkt voor ons vanwege de gezondheid van Matthé niet. Hij heeft vanwege zijn beperkingen een constante aangename temperatuur nodig. Maar de cv opstoken tot 21 of 22 graden is niet meer te betalen. Wij weten nu hoe wij ons huis effectiever kunnen verwarmen en vooral hoe belangrijk ventileren hiervoor is. Droge lucht verwarmt sneller. Vier keer per dag gaan daarom de deuren eventjes tegenover elkaar open. Je ziet de luchtvochtigheid dalen.” Minder CO2 “We horen dat veel mensen een petroleumkacheltje gebruiken om de woonkamer bij te verwarmen”, vervolgt Mia. “Maar, door de uitstoot van zo’n kacheltje zou de CO2-meter meteen op rood uitslaan. Wij gebruiken een elektrisch kacheltje en een extra elektrische deken en fleece deken voor Matthé; dat is gezonder, veiliger en goedkoper. Wij hebben onze energiekosten nu aardig onder controle, al gebruiken we wel meer stroom dan gas. Daar moeten we op letten. Binnenkort wordt ons huis verduurzaamd; de resultaten daarvan gaan wij ook zeker zien. Welke impact dit alles heeft op onze gezondheid? Dat weten we nog niet. Onze bloeddruk en hartslag zijn in ieder geval stabiel.” Doet u ook mee? Als dank voor uw deelname krijgt u elke 3 maanden een tegoedbon van € 25,- voor boodschappen en een smartwatch voor de metingen, die u mag houden. En u levert ook een belangrijke bijdrage door mee te doen. De inzichten van het onderzoek worden gebruikt om Heerlenaren nieuwe energiekansen te bieden! Het ‘Wellbased’ onderzoek wordt uitgevoerd door Chipmunk Health. Kijk voor meer informatie op chipmunkhealth.com of bel 085 - 105 41 45. Verwarming uit? Wat doet dat met uw gezondheid? Bij dit onderzoek meet een speciaal kastje de temperatuur, het CO2gehalte en de luchtvochtigheid in huis. Daarnaast krijgen de bewoners onder andere een smartwatch om hun stappen te tellen en apparatuur waarmee zij zelf hun bloeddruk, hartslag en saturatie kunnen meten. Door deze aspecten samen te onderzoeken, wordt het effect van wonen en energieverbruik op de gezondheid zichtbaar. Levert wonen in een kouder huis bijvoorbeeld extra stress op? Meten = weten. Als we weten wat de impact van het woonklimaat op de gezondheid is, kunnen we energie-armoede beter bestrijden. Studietoeslag voor studenten met een beperking of chronische ziekte Studeert u en lukt het door uw handicap niet of minder goed om iets bij te verdienen? Dan heeft u naast uw studiefinanciering (WSF) of tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten (WTOS), misschien recht op een studietoeslag van de gemeente. De studietoeslag is een toeslag voor studenten met een beperking. Het idee achter de toeslag is dat u door uw beperking niet of moeilijk een bijbaan kunt hebben naast uw studie. U komt in aanmerking voor de studietoeslag als u: - 15 jaar of ouder bent; - Geen Wajong-uitkering krijgt; - Studiefinanciering (WSF) of een bijdrage via Wet tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten (WTOS) krijgt. Let op: U hebt geen recht op de studietoeslag als u een levenlanglerenkrediet krijgt. - Door een ziekte of gebrek blijvend niet in staat bent om naast uw studie inkomen te verdienen. Blijvend wil zeggen dat er op korte termijn geen verbetering te verwachten is. Meer informatie? Kijk op: heerlen.nl/individuele- studietoeslag-aanvragen Veel mensen hebben moeite om de hoge energierekening te betalen. Daarnaast zijn woningen soms slecht geïsoleerd en vochtig. Dat heeft invloed op uw welzijn en gezondheid. Om erachter te komen hoe groot die invloed is, doet Heerlen mee met het onderzoeksproject ‘Wellbased’. Dit project meet het effect van uw leefomgeving en energieverbruik op uw gezondheid. Mia en Matthé uit Hoensbroek doen mee: “Elke tip om te bezuinigen op energie is in deze dure tijd welkom. Maar juist vanwege onze gezondheid willen we dat wel verantwoord doen.” “Wij zijn door dit project anders gaan leven” Mia en Matthé van der Lande
Heerlen Stadskrant apr 23 4 Een mooie stap op weg naar een inclusieve stad Goede dag Begin met een lach Vriendelijkheid kan elke dag Elkaar helpen mag Zo is het weer een fijne dag In Heksenberg hebben buurtbewoners de handschoen opgepakt om hun gedachten over de wijk in woord of beeld vast te leggen. Samen vormen de poëzie en beelden nu de buitenexpo ‘Heksenberg, iedereen voor elkaar’; een leuke wandeling door de wijk waardoor u Heksenberg meteen beter leert kennen. Deelneemster Diny Abbink is apetrots op dit creatieve project. “Het vertelt dat iedereen zich hier welkom en thuis mag voelen. En nog mooier; de route is voor iedereen toegankelijk. Ook voor rolstoelers, blinden en slechtzienden.” Diny vertelt dat zij geen minuut hoefde na te denken toen de Positieve Stad haar vroeg mee te werken aan ‘Heksenberg, iedereen voor elkaar’. “Ook al ben ik geboren en getogen in Heerlerheide, ik voel mij helemaal thuis in Heksenberg”, lacht zij. “Door mijn vrijwilligerswerk bij de Zonnebloem ken ik ook veel mensen in de wijk. Al snel hadden we een mooie club van alle leeftijden bij elkaar die zich sterk verbonden voelt met Heksenberg en dat ook wil uitdragen.” Proefwandelen Naast hun trots op Heksenberg was het volgens Diny een pre dat dit project mensen met en zonder beperking bij elkaar brengt. “Heerlen zet zijn schouders stevig onder de wens een inclusieve stad te zijn. En dan niet alleen in het centrum, maar ook in de wijken”, merkt zij op. “Ik juich dat als lid van de Cliëntenraad Gehandicapten en het Inclusive Platform van harte toe. Ik maak zelf gebruik van een scootmobiel. Dus ik weet hoe vervelend het is als je ergens niet kunt komen. We hebben de wandelroute langs de buitenexpo in Heksenberg dan ook vooraf getest. Bij het ‘proefwandelen’ kwamen we één hindernis tegen. Die was na een week opgelost. En we hebben ook naar andere doelgroepen gekeken: via audio is de route bijvoorbeeld te volgen voor blinden en slechtzienden.” Samen op een bankje De buitenexpo bestaat uit 10 zuilen met daarop een gedicht en een foto. Samen vormen de 10 zuilen een wandeling van ongeveer 2 km. U kunt bij elke zuil starten, bijvoorbeeld bij de Sint-Gerardus Majellakerk aan de Heerenweg. Bij de zuilen opent een QR-code de link naar de route en naar de audioweergave. Diny verheugt zich nu vooral op mooi weer. “We willen bij enkele zuilen bankjes plaatsen. Dan kan de expo nog meer uitgroeien tot een plek voor ontmoeting. En voor mensen die niets met GPS, QR-codes en smartphones hebben, willen we de wandelroute nog op papier drukken. De titel zegt het hè: iedereen voor elkaar. Ik ben er echt trots op dat wij dat motto in onze wijk waarmaken.” Tip! Wilt u na deze route door Heksenberg verder wandelen? De route sluit mooi aan op het ‘Rondje Groeves’ die de zilverzandgroeve Vrieheide en de groeve van Sibelco verbindt. Nog zo’n mooi stukje Heerlen met een rijke historie. “Het vertelt dat iedereen zich hier welkom en thuis mag voelen” ‘Heksenberg, iedereen voor elkaar…’
Heerlen Stadskrant apr 23 5 wel en weetjes Bijna twee jaar geleden werden de eerste klussen in de app van ’t Heerlens Heitje geplaatst. En inmiddels zijn er ruim 400 klusjes afgerond. Dat betekent dat onze inwoners 400 keer hebben bijgedragen aan een mooie(re) buurt en 400 keer heitjes hebben verdiend om bij Heerlense ondernemers uit te geven. Daar zijn wij enorm dankbaar voor! Ook meedoen? Er zijn nog genoeg leuke klussen beschikbaar. Meer informatie vindt u op heerlen.nl/heitje. Het Sintermeertencollege en de Catharinaschool hebben een prijs van het Voedingscentrum ontvangen voor hun gezonde schoolkantines: de Gouden Schoolkantine Schaal 2022-2023. Het aanbod van deze twee scholen bestaat uit minimaal 80% betere keuzes. Ze stimuleren water drinken en er is veel keuze in groente en fruit. Met de ‘Dag van de Gezonde Schoolkantine’ wil het Voedingscentrum jongeren gezonde(re) keuzes laten maken met betrekking tot drinken en eten. Want jong geleerd is oud gedaan. ’t Heerlens Heitje: 400ste klus gedaan! De gezondste schoolkantines! Kool Cult Burendag GMS. Doen u en uw buren mee? Op 31 maart werd de lancering van Kool Cult feestelijk gevierd. Kool Cult is een platform voor urban makers. Zij kunnen hier terecht voor advies, coaching en events op het gebied van cultuur en sport. Kijk voor meer informatie op koolcult.nl Heel Heerlen Graaft Graaf mee naar het Romeins verleden van Heerlen Onder onze stad ligt nog een stad verscholen. Vlak onder onze voeten ligt Coriovallum: een Romeinse nederzetting van formaat. Jarenlang onderzoek heeft veel informatie opgeleverd over deze nederzetting. Maar er is nog veel om te ontdekken en er zijn nog veel vraagtekens. In het project ‘Heel Heerlen Graaft’ willen we samen met u de verborgen stad onder Heerlen verder ontdekken! Door dieper te graven in het verleden van Heerlen komt tweeduizend jaar geschiedenis aan de oppervlakte. Onder de straten, huizen en tuinen bevindt zich informatie die ons veel vertelt over het Romeins Heerlen. Hoe leefden de Romeinen? Wat aten ze en welke ziektes kwamen er voor in het Romeinse rijk? U kunt helpen deze vragen te beantwoorden! Graaf mee Tijdens het archeologieweekend, op 9 en 10 september 2023, kunt u mee op zoek gaan naar onze Romeinse roots. Onder begeleiding van archeologen graven we een klein putje van 1m2. Dit doen we in de openbare ruimte en in tuinen van woningeigenaren die zich hiervoor opgeven. Gaan we samen op zoek? Bent u benieuwd welke Romeinse resten er in uw tuin verscholen liggen? Of droomt u ervan om een dag als archeoloog door het leven te gaan? We zijn op zoek naar 25 tuinen en 150 vrijwilligers die mee graven en helpen met het reinigen van vondsten. Kijk voor meer informatie op heerlen.nl/ heelheerlengraaft en meld u aan! Voorbereiding Op 18 juni gaan wij van start met twee eerste proefputten en tal van leuke en interactieve activiteiten voor jong en oud. Gedurende de zomer worden er allerlei workshops, lezingen en rondleidingen georganiseerd om u te verdiepen in het thema. Denk aan een workshop ‘Hoe word ik archeoloog?’, een lezing ‘Metaaldetectie’ of beleef een ‘Night at the museum’. Zo bereiden we ons voor op de grote graafdagen in september. Bekijk het hele programma op heerlen.nl/heelheerlengraaft Heel Heerlen Graaft is een initiatief van gemeente Heerlen, het Thermenmuseum, Constructing The Limes (C-Limes) en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Doorspit onze geschiedenis Bent u benieuwd of uw woning in het focusgebied ligt? Scan de QR-code of ga naar heerlen.nl/ heelheerlengraaft Belangrijke data voor uw agenda! Eerste proefputten en activiteiten — zondag 18 juni 2023 (Zie pagina 12) Rondleidingen, workshops en lezingen — vanaf 19 juni t/m 27 augustus 2023 Grote graafdagen — 9 en 10 september 2023 Een veilig gevoel thuis en in de buurt is belangrijk. Uw buren kennen draagt bij aan dat gevoel van veiligheid. Via de burendag willen we stimuleren dat buren elkaar ontmoeten en leren kennen. Wilt u hier uw bijdrage aan leveren? Organiseer dan samen met uw buren de burendag op 23 september in uw straat. Koffie, thee en een koekje wordt verzorgd! Gratis. Meer informatie Bent u geïnteresseerd en wilt u meer informatie? Kijk dan op heerlen.nl/gms of neem contact op met Gitte Kroes van de buurtorganisatie GMS via e-mail: buren-dag@buurtorganisatie.nl.
Heerlen Stadskrant apr 23 6 Heëlesj plat Spreekt u (Heerlens) dialect? Heerlen heeft een speciale verhouding met zijn dialect. Het aantal dialectsprekers ligt hier een stuk lager dan in andere delen van Limburg. In plaats daarvan spreekt een deel van de inwoners het zogenaamde Heerlens Algemeen Nederlands (HAN). Deze taal is ontstaan door invloeden van buitenlandse mijnwerkers, het Heëlesj dialect en de onmacht om werkelijk ABN te spreken. Het is een soort verwrongen Nederlands dat typisch Heerlens is geworden. Luister bijvoorbeeld maar eens naar liedjes van Demi-Sec. Maar hoe staat het nu met ons Heëlesj? We zijn eens in Welten gaan kijken. Hub Senden Ik heb altijd dialect gesproken. Ik ben in Heerlen geboren en getogen. Vroeger werd hier zelfs op school dialect gesproken. Misschien was ik daarom zo slecht in Nederlands. (lacht) Ik heb een Nederlandse vrouw, dus nu praat ik het wel minder. En ik heb geen kinderen, dus ik heb de taal ook niet door kunnen geven. Wat ik een leuk Heëlesj woord vind is Huetkieës (hoofdkaas). Ron Bijsmans Mijn vader was een echte winkbuul. Maar mijn moeder sprak Nederlands, dus dat werd thuis gesproken. Ik versta alles, maar ik spreek het daardoor niet goed. Ik betrap mij er wel op dat als ik met mijn zoon Nederlands spreek, dat ik dan Heëlesje woorden ertussen gebruik zoals pratsj (modder). Ik wil heel graag een cursus Heëlesj spreken volgen. Wie weet, bij Schunck, maar de cursus nu was al vol. Het zou leuk zijn als het dialect behouden blijft. Ron’s wandelpartner Ursula is Duitse. Zij spreekt wel Nederlands, maar geen dialect. Mijn favoriete Heëlesje woorden zijn Sjravele (zeulen), fiesternölle (knutselen), kloemele (klooien/prutsen), zjweëgele (lucifers). Mw. Daniels-Frijns Ik ben hier opgegroeid. Toen sprak iedereen dialect. Mijn oudste dochter spreekt ook nog heel goed dialect. Maar daarna is het ABP gekomen en kwamen veel Nederlandstalige mensen in de buurt wonen. En ook op school werd toen vooral Nederlands gesproken. Jammer, want daardoor spreken mijn andere kinderen minder goed Heëlesj. Binnenkort woon ik hier 90 jaar, es god bleef. Mijn favoriete woord is Sjinoas (deugniet). En mijn man zei altijd kónkernolle (glazen knikkers). Veldeke en de gemeente zetten zich in om het Heëlesj dialect te behouden. Het behoort tot ons erfgoed. Wilt u dialect leren, dan kunt u terecht voor een dialectcursus ‘Kal plat!’ bij Schunck. Veldeke heeft een leesplankje, kwartetspel en woordenboek in ‘t Heëlesj. En in 2024 verschijnt er ook een Heëlesje scheurkalender. Wilt u een leesplankje winnen? Los dan de puzzel op! 1 4 3 5 9 2 6 7 8 Hoe goed is uw kennis van het Heerlens dialect? Test het met onze ‘Heëlesj plat’ puzzel. Wilt u kans maken op een origineel Heëlesj Leësplenksjke? Suur dan de oplossing van de puzzel in vóór 14 mei. Dit kan per mail via stadskrant@heerlen.nl of per post naar Gemeente Heerlen t.a.v. Stadskrant, Antwoordnummer 80, 6400 VC Heerlen. Niet gewonnen? Niet getreurd! Het Heëlesj Leësplenksjke is verkrijgbaar bij Veldeke Heerlen. Neem contact op met info@veldeke-heerlen.nl. Horizontaal 5 Lol 7 Bord 9 Tegenwoordig Verticaal 1 Terecht 2 Kameraad 3 Schoenveter 4 Krant 6 Café 8 Thuis 2 6 9 7 3 1 Oplossing: Heëlesj plat puzzel Huetkieës Zjweëgele Sjinoas kónkernolle
vraag en antwoord 6x Heerlen Stadskrant apr 23 7 Het kindercollege ondervraagt leden van het college Kindercollege vraagt Roel Wever Burgemeester We hebben met de intocht van Sinterklaas gezien dat de burgemeester een kleinzoon heeft. Hoe zou u het vinden als uw kleinzoon in het kindercollege zou gaan en welke raad of tips geeft u hem mee? Antwoord Mijn kleinzoon is nu nog te klein om deel uit te maken van het Kindercollege, maar áls hij dit later zou willen zou ik dit uiteraard toejuichen. Wél vind ik het belangrijk dat hij dit dan ook écht zelf zou willen. Ik denk dat het een verrijking zou zijn voor hem, je ziet veel dingen toch met een andere blik als je in een Kindercollege meekijkt. En dat verrijkt je kijk op de wereld waardoor je beter in je toekomst staat. Als tip zou ik meegeven zo veel mogelijk meelopen met een wethouder of burgemeester, niet op afstand blijven! Tygo vraagt Martin de Beer Economie, Arbeidsmarkt en Sport Hoe kunt u ervoor zorgen dat de werkgelegenheid in de toekomst vergroot wordt? Antwoord Banen worden vooral gecreëerd door bedrijven en instellingen. De gemeente kan de bedrijven helpen om zich hier te vestigen en om te groeien. Dat doen we bijvoorbeeld door goed bereikbare en aantrekkelijke bedrijventerreinen. Maar ook door bedrijven te helpen bij het vinden van goed personeel. We proberen met interessante werkgevers in contact te komen om zich in Heerlen en/of Parkstad te vestigen. Vooral werkgevers die veel en interessante banen realiseren. Via het Ondernemershuis helpen we bedrijven met ingewikkelde regels en vergunningen. Denk aan regels om te mogen bouwen of uitbreiden. Bedrijven en instellingen die veel extra banen realiseren, kunnen geld krijgen van de gemeente. Ook geven we startende ondernemers, veelal winkeliers in de binnenstad, opstartgeld. Imke vraagt Casper Gelderblom Wonen, Milieu en Circulariteit, Dienstverlening en Vastgoed Heeft u plannen om op korte termijn iets te doen aan de milieuproblemen? Zo ja, wat wilt u eraan doen? Antwoord Je stelt een hele goede vraag, want de klimaatcrisis en milieuvervuiling vormen wereldwijd een groot probleem. Om dat probleem op te lossen moeten we actie ondernemen. En dat doen we in Heerlen! Bijvoorbeeld door hard te werken aan het verduurzamen van huizen, want zo verbruiken we minder aardgas. Daardoor wordt er weer minder CO2 uitgestoten, en dat is goed voor het klimaat. Het zorgt ook nog eens voor een lagere energierekening, wat óók belangrijk is. En we beschermen het milieu door in de bouw en in het bijhouden van groen in Heerlen zo veel mogelijk rekening te houden met de planten en dieren in onze stad. Dat brengt de natuur tot bloei, en daar bloeien ook wij mensen van op! Goya vraagt Peter van Zutphen Jeugd en Armoedebestrijding, Welzijn en Zorg Pesten komt vaak voor. Ik heb het zelf ook meegemaakt zonder dat er veel aan gedaan werd door bijvoorbeeld school. Hoe kunnen we pesten samen stoppen? Antwoord Het is natuurlijk vreselijk als je gepest wordt op school. Weet dat er NOOIT een reden is om gepest te worden. Het is echt niet jouw eigen schuld. Ook al vind je het eng, vertel het altijd aan de juf of meester, aan je ouders of aan iemand die je vertrouwt; of bel, chat of mail met de Kindertelefoon. Iedereen moet pesten afkeuren en zeker niet wegkijken. Daarom vind ik het als wethouder heel belangrijk dat we de scholen erop wijzen dat ze aandacht moeten hebben voor pesten. En dat ze kinderen moeten helpen die gepest worden. Alleen dan kunnen we samen pesten aanpakken en kinderen helpen die gepest worden. Zoe vraagt Marco Peters Beheer en Onderhoud, Mobiliteit, Ruimtelijke Ordening en Ouderenbeleid Voor kinderen met een beperking is vrienden maken extra moeilijk en ik denk dat we hen kunnen helpen. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat speeltuinen in onze gemeente gebruiksvriendelijker worden voor kinderen met een beperking? Antwoord Het college in Heerlen wil de speeltuinen meer inclusief maken. Hiermee bedoelen we dat ze voor álle kinderen met een beperking goed toegankelijk en leuk zijn. Zij verdienen immers óók een fijne speelplek! Nu zijn in enkele speeltuinen al een paar kleine dingen aangepast. Maar dat moet natuurlijk veel meer worden! Daarom zijn we al volop bezig met de voorbereidingen. Samen met de speeltuinenverenigingen en met zoveel mogelijk Heerlense kinderen met een beperking en hun ouders kijken we hoe het beter kan. Dus kinderen en ouders met goede ideeën voor het aanpassen van de speeltuinen, meld je bij mij via m.peters@heerlen.nl. Ashraf vraagt Jordy Clemens Onderwijs, Jeugd, Cultuur, Erfgoed en Wonen Hoe kunt u mij helpen om de verouderde speelplaats van basisschool Eikenderveld mooier en aantrekkelijker te maken, zodat kinderen gestimuleerd worden om te bewegen? Antwoord Eigenlijk is een speelplaats even belangrijk als de school zelf. Je speelt er met vriendjes en vriendinnetjes, gebruikt het als sportplek en ouders en kinderen komen er elke dag. Groot gelijk dat schoolpleinen aantrekkelijk moeten zijn! Laatst plantten we samen met de leerlingen een ‘Tiny Forest’ (een klein bosje) bij basisschool Gerardus Majella in Heksenberg. Dat was een mooie dag! De komende tijd gaan we samen met juffen, meesters en kinderen ervoor zorgen dat alle Heerlense schoolpleinen groener en leuker worden. Zullen we binnenkort samen met jouw juffen en meesters afspreken hoe we ook jullie schoolplein zo mooi gaan maken?
Heerlen Stadskrant apr 23 8 Werken aan de nieuwe Omgevingswet Heeft u vragen over een bouwplan? Maak een afspraak met het Omgevingsloket Heerlen Op 1 januari 2024 gaat de nieuwe Omgevingswet in. Met deze nieuwe wet veranderen de regels voor onder andere de inrichting van de stad met straten, woningen en gebouwen, scholen, parken, bodem, geluid, milieu, natuur en groen, bedrijven en instellingen, enzovoorts. Deze nieuwe wet gaat 26 wetten vervangen en een hele hoop regels. Al die verschillende regels van het Rijk, het Waterschap, de Provincie of van de gemeente komen samen onder de paraplu van de Omgevingswet. Sneller en makkelijker vindbaar Veel regels worden beter vindbaar en op termijn eenvoudiger. Ook kunt u de informatie die u nodig heeft bij bouwplannen straks makkelijker vinden op één digitale plek. Zo weet u sneller of u wel of niet een vergunning nodig heeft voor een verbouwing, bijvoorbeeld. En in veel gevallen gaat de tijd voor het verlenen van een vergunning van 26 naar 8 weken. Als u wilt bouwen of verbouwen, maakt het Omgevingsloket Heerlen u wegwijs in wetten en regels, en de nodige vergunningen. Veel informatie staat online, maar die is niet altijd gemakkelijk te vinden. Het Omgevingsloket Heerlen helpt u dan verder. U krijgt er uitleg over de actuele regels en hoe u een digitale aanvraag of melding kunt indienen. Maar ook als u vragen heeft over waar u bij een bouwplan voor 2024 rekening mee moet houden, als de nieuwe Omgevingswet ingaat. In 2022 hebben wij een proef gedaan met dit Omgevingsloket Heerlen. Daaruit bleek dat genoeg mensen behoefte Mening omwonenden wordt belangrijker De Omgevingswet betekent ook dat u als buurtbewoner of ondernemer betrokken kan worden bij plannen door degenen die iets willen in de leefomgeving. Een projectontwikkelaar met een bouwplan dat niet past binnen de regels, moet vanaf dan bijvoorbeeld zorgen dat er draagvlak is in de buurt en dit ook aantonen. hebben aan wat meer uitleg bij plannen om te bouwen of verbouwen. Bent u particulier en heeft u ook een vraag over dit onderwerp? Maak dan een afspraak bij het Omgevingsloket Heerlen via 045 - 560 50 40. Het spreekuur is elke donderdag van 9.00 tot 12.00 uur en van 16.00 tot 18.00 uur. Bellen of mailen bij vragen kan ook! Mail uw vraag over uw (ver-)bouwplan naar gemeente@heerlen.nl of bel buiten de spreekuurtijden met het Omgevingsloket via het algemene nummer 045 - 560 50 40. Omgevingsvisie Antwoord: “In dit geval is er geen vergunning of sloopmelding noodzakelijk omdat er minder dan 10m3 sloopafval is en geen verdenking op asbest. De vraag van... Frans “Wij zijn pas verhuisd naar Heerlen. In onze tuin staat een onafgewerkt keldertje, dat we willen slopen. Hebben wij een vergunning nodig?” Vraag-maar-raak-vraagbaak
Heerlen Stadskrant apr 23 9 Praat mee over de toekomst van Heerlen Waarom is het belangrijk om in gesprek te gaan? De gemeente Heerlen stelt samen met inwoners, ondernemers en organisaties in de stad een omgevingsvisie op. Dat is een visie over wat voor stad Heerlen in de toekomst wil zijn. Woont u in Heerlen? Dan horen we graag uw stem. Kom naar een bijeenkomst in uw buurt Doe mee met 1 van de 4 bijeenkomsten die wij organiseren in vier verschillende stadsdelen van Heerlen. Tijdens deze bijeenkomsten gaan we met elkaar bekijken welke thema’s voorop moeten staan in de omgevingsvisie en wat uw ideeën zijn om de toekomst van Heerlen mooier en beter te maken. Kijk op heerlen.nl/omgevingsvisie voor data en locaties. Opgeven kan per mail via omgevingsvisie@heerlen.nl. Jongeren, praat mee! Omdat we op zoek zijn naar wensen en ideeën voor het Heerlen van de toekomst op weg naar 2050, vinden we het belangrijk om met jongeren te spreken. Daarom een speciale oproep aan jongeren om zich op te geven voor de bijeenkomst. Zij maken immers de toekomst van Heerlen. Lukt het niet naar een bijeenkomst te komen? Dan spreken we u graag op straat. In dezelfde week als de bijeenkomsten gepland staan, rijden wij rond met de Hoi Heerlen Bus en gaan we met u in gesprek. Enquête en video Velen van u hebben al via een online enquête laten weten welke thema’s belangrijk zijn voor de toekomst van Heerlen. Ook hebben we in verschillende wijken interviews gedaan met mensen op straat over toekomstdromen voor Heerlen. Bekijk wat uw mede-Heerlenaren zeggen via heerlen.nl/omgevingsvisie. De Omgevingswet schrijft de gemeente voor om ook een omgevingsvisie te hebben. De omgevingsvisie moet half 2024 klaar zijn. U bent van harte welkom om mee te praten en denken. Waar moet de gemeente Heerlen de komende jaren aan werken? Wat moet er veranderen in uw buurt en de stad als geheel? We horen het graag van u! Wij zijn benieuwd naar uw dromen voor Heerlen in de nabije en verre toekomst. Geef daarom uw mening en praat mee over thema’s als wonen, groen, speelvoorzieningen, vervoer en meer. Meepraten doet u door zich op te geven voor een bijeenkomst, of binnen te lopen in de Hoi Heerlen Bus. Draag bij aan de omgevingsvisie Werk in uitvoering Royal en Rivoli gaan weer stralen als centrum voor film, beeld en presentatie. Aan het Stationsplein oogt het leger dan u gewend bent. Waar de Rivoli en Maxim lagen, treft u nu een bouwterrein afgezet met bouwhekken. Hier komt een centrum voor film, beeld en presentatie met nieuwe filmzalen en gezellige horeca. En omdat we ons erfgoed koesteren, wordt de gevel van de Rivoli in oude luister hersteld. Ook de Royal wordt van binnen helemaal opgeknapt. Zo is er straks nog meer te genieten in ons centrum. Een groenere en fijnere Promenade II Ook op de Promenade kijkt u misschien vreemd op. Hier zijn al twee leegstaande kopgebouwen afgebroken. Promenade II wordt omgetoverd tot een aantrekkelijke groene oase. Met onder meer bloemen en planten, sierheesters, bomen, een wadi met bruggetjes en zitjes. Als het klaar is, geniet u hier heerlijk op een bankje. Maar tot die tijd komen er, in samenwerking met de Stadstuin, al groene plekken en bankjes. Zo maken we het nu al een stukje mooier én aangenamer in de zomer. We werken aan een leuker en groener centrum “Als ik zou mogen dromen? Dan hoop ik dat er heel veel groenvoorzieningen zijn” “Ik hoop op meer vernieuwingen in Heerlen en meer voorzieningen voor de jeugd” Bekijk de interviews in de video!
Heerlen Stadskrant apr 23 10 Het terrein tussen de Kloosterstraat en de CBS Weg ligt er al jaren liefdeloos bij. Hoog tijd voor een kwalitatief hoogstaande en groene verandering: van 51.000 m2 braakliggend terrein wordt een aantrekkelijke, parkachtige omgeving gemaakt. Deze plek, ooit het hart van de Heerlense mijnindustrie, komt hiermee opnieuw tot leven. Het gebied wordt omgedoopt tot Oranje-Nassaupark. In dit park komen allerlei functies samen: onderwijs, urban sports, (lang) parkeren, kunst en evenementen. Voormalig terrein OranjeNassaumijn komt weer vol tot bloei en leven! Parkachtige omgeving met tal van functies: Functies Oranje-Naussaupark Het Beroepscollege Parkstad Limburg, locatie Herle, komt op deze locatie met een nieuw, eigentijds gebouw. Er zal plek zijn voor uban sports, zoals een ruim skatepark, en diverse evenementen. Op het terrein is ook ruimte voor een langparkeerplaats. En tot slot zal het interactieve kunstwerk van kunstenaar Michel Crapanzano hier een plek krijgen. De Dans van Lies en Jan is een ode aan de twee schoorstenen die op het voormalig mijnterrein hebben gestaan en destijds symbool stonden voor Heerlen als mijnstad. De komende maanden wordt gewerkt aan een ontwerp waarbij onder meer wordt gekeken hoe iedere functie zo optimaal mogelijk kan worden ingepast, ook ten opzichte van elkaar. Wij feliciteren Corio Plaza met hun 25-jarig jubileum en de ondernemers met hun nieuwe zaak in het centrum van Heerlen! Weer wat nieuwe adresjes om eens een kijkje te gaan nemen! Nieuwe ondernemers In het zonnetje Onze Shop Tattoos Geleenstraat 43 New York Pizza Honigmannstraat 1-3 De Dauts Dautzenbergstraat 38 Parkstad Mobile Factory Saroleastraat 80b Proficiat!
Heerlen Stadskrant apr 23 11 praktisch Nederlands kampioenen karate Drie Heerlense karatekas zijn in maart in de sporthal in Zeswegen gehuldigd. Alle drie zijn in november 2022 in Zwolle Nederlands kampioen geworden. Sude Altuntas is 8 jaar. Het was pas haar derde wedstrijd en ze werd meteen al Nederlands kampioen. De andere twee kampioenen zijn de broers Rob Timmermans (26 jaar) en Brian Timmermans (25 jaar). Brian is al voor de 15e keer Nederlands Kampioen. Proficiat alle drie! In de Stadskrant van februari schreven wij over het kinderboekje van d’r Juul. Wij mochten een aantal van deze leuke boekjes verloten. Een van de vijf winnaars van de tekenwedstrijd is James. Hij is dol op lezen, samen met zijn moeder Priscilla, en op d’r Juul: “Als ik hem zie, moet ik lachen. En wanneer ik hem in de stad tegenkom, krijgt hij altijd een knuffel van mij.’’ Bedankt voor het meedoen en veel leesplezier James! Winnaar kinderboekje d’r Juul Teruggaaf bouwleges bij extra duurzaamheidsmaatregelen 1000ste klimaatboom is een feit! Gaat u bouwen of verbouwen? En investeert u daarbij in duurzaamheid? Dan komt u mogelijk vanaf 1 april in aanmerking voor een teruggaaf van 20% op de bouwleges. Voorwaarde is dat de u bij de verduurzaming 20% verder gaat dan de minimale eis die is opgenomen in het bouwbesluit. Denk daarbij aan dak-, gevel- of glasisolatie. Verder is er nog een lijst met duurzaamheidsmaatregelen die niet zijn opgenomen in het bouwbesluit en in aanmerking komen voor de teruggaaf van leges. Hierbij kunt u denken aan een groen dak of hemelwateropvang. Kijk voor meer informatie op heerlen. nl/omgevingsvergunning-aanvragen of maak een afspraak voor het spreekuur bij het omgevingsloket via 045 - 560 50 40. Het spreekuur is elke donderdag van 9.00 tot 12.00 uur en van 16.00 tot 18.00 uur. In 2022 zijn we gestart met het planten van 1000 flinke bomen in de strijd tegen klimaatveranderingen. Op 22 maart vierden wij een mijlpaal in dit project: de 1000ste boom is geplant! Groen en bomen helpen de effecten van klimaatverandering te bestrijden. Door de schaduw en verdamping van water zorgen bomen voor verlichting bij hitte. Door water op te nemen en later af te geven, helpen ze tegen wateroverlast. Ze nemen CO2 op en houden het vast. Maar de bomen hebben ook een positief effect op mensen en hun gezondheid. Tegemoetkoming Energiekosten voor MKB De Tegemoetkoming Energiekosten energie-intensief mkb (TEK) biedt een tijdelijke tegemoetkoming voor mkb-ondernemingen in de energiekosten. Als uw energiekosten minimaal 7% uitmaken van de totale omzet, kunt u recht hebben op deze tegemoetkoming. Vraag de regeling aan via de website van RVO: rvo.nl/tek. Vragen? Heeft u een vraag over de TEK? Deze kunt u stellen via de livechat op deze website (klik op de oranje chatballon onder in beeld) of bel naar 088 - 042 44 60. De medewerkers van RVO staan op werkdagen van 08.30 tot 17.00 uur voor u klaar. Op 5 april is de serious game Cyber24 gelanceerd op het Sint-Janscollege in Hoensbroek. Cyber24 is een eigentijdse en interactieve game, die jongeren tussen de 12 en 21 jaar bewust maakt van hun gedrag online en de consequenties daarvan. Het spel wordt gespeeld met 5 jongeren. Ze moeten voorkomen dat de karakters uit de game slachtoffer worden van een online misdrijf. De jongeren krijgen bij de start een escapekoffer. De koffer bevat verschillende korte verhaallijnen voor en over jongeren waaruit ze kunnen kiezen. Aan bod komen onderwerpen als: sextortion, ID-fraude, veilig op social media, online fraude, oplichting en hacken. De koffer wordt door bureau Halt gebruikt bij voorlichting over cybercrime. Cyber24
12 Wat is er te doen? Heerlen Stadskrant apr 23 18 mei Braderie Hoensbroek Op 18 mei, Hemelvaartsdag, kunt u genieten van een gezellige braderie in Hoensbroek. Deze jaarlijkse traditie in Gebrook is met ruim honderdduizend bezoekers altijd weer een succes. Naast de vele kraampjes en culinaire belevingen zijn er ook dit jaar diverse muzikale live optredens! 18 juni Start van Heel Heerlen Graaft! Op 18 juni gaat het project Heel Heerlen Graaft van start. Op deze dag worden er allerlei leuke activiteiten voor jong en oud georganiseerd. U bent welkom in het Thermenmuseum voor een rondleiding en tal van actieve workshops zoals ‘zeven naar schatten’. Ook kunt u mee op ontdekking tijdens een Romeinse wandeling door Heerlen en een kijkje nemen in de Romeinse kruidentuin. In de middag wordt de expo ‘De ontdekking van Coriovallum’ in De Vondst geopend. En tot slot gaat de eerste schop in de grond voor twee proefputten, op het Raadhuisplein en in de Dingertuin! Bent u erbij? 21 mei Petit Paris! Op zondag 21 mei organiseert Chateau Fairs een brocante markt op de binnenplaatsen van Kasteel Hoensbroek: Petit Paris! Slenter langs prachtige brocante en antieke stukken en waan u in Franse sferen voor een dag. De entree is € 5,- en betalen kan enkel met contant geld. Wilt u kans maken op (3x) twee vrijkaarten? Stuur vóór 8 mei een e-mail naar stadskrant@heerlen.nl met daarin het antwoord op de vraag: welke prijs won Kasteel Hoensbroek in 2022, uitgereikt door de ANWB? Heerlense Highland Games 22 april Gezellig sportevenement met muziek, bar en foodtrucks in Bekkerveld. Voorjaarsmarkt Hoensbroek 23 april Voorjaarsmarkt, amusement én koopzondag in Gebrook! Koningsdag 27 april Met KingsXperience op het Pancratiusplein, het jaarlijks vuurwerk in Hoensbroek en heel veel meer! Telefleur 18 mei Een levendige planten-, bloemen- en aspergemarkt in Heerlen-Centrum. Eredivisie Beachvolleybal Tour 23 t/m 29 mei Komt u een potje volleybal spelen of kijken vanaf de terrasjes op het Pancratiusplein? Bekijk alle evenementen in de uitagenda! heerlenmijnstad.nl Nog meer leuke activiteiten: Heel Heerlen Graaft! 9/14 juni Heerlen-Centrum & 17/20 juni Hoensbroek Voorjaarskermis De kermis blijft een van de leukste uitjes voor het hele gezin. Er is voor ieder iets te vinden op de voorjaarskermis in Heerlen-Centrum en Hoensbroek. Een magisch ritje in de carrousel voor de kleinsten. Genoeg actie en adrenaline voor de waaghalzen. En heerlijke hapjes, drankjes en veel gezelligheid voor de stille genieters. 22 april D’r Heëlesje Joarmaat Dit jaar vindt alweer de 15e editie van d’r Heëlesje joarmaat plaats! In de hele binnenstad wordt het een groot feest met leuke activiteiten, ruim 300 marktkraampjes, kunst, muziek en heel veel vermaak. Bezoek bijvoorbeeld de boerderijschaapjes op de Bongerd, waag je aan een workshop in de Geleenstraat en eet een vers gerookt visje op het Pancratiusplein. Leuk uitje op vaderdag!
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=