WPDetails | 37 Het schip had plaats voor het slachten en verwerken van ruim 60 walvissen per dag. Het was een wereld op zich. Er waren zo’n 700 man aan boord, een grote winkel en zelfs een drukkerij voor de krant. Wij wisten precies als Ajax had gewonnen. Er was zelfs een medische staf en een compleet hospitaal met 12 bedden, die haast altijd bezet waren. Niet door ziektes, want voordat je aan boord mocht kreeg je een strenge keuring, maar door ongevallen. Staaldraden die over het dek raasden, zorgden regelmatig voor ongelukken.” Hoe zag de reis eruit? “Vanuit Amsterdam gingen we naar Curaçao of Trinidad om brandstof in te slaan. Daarna ging het door naar Kaapstad. Bij het passeren van de evenaar werden we ingesmeerd en kaalgeknipt. Het Neptunesfeest heette dat, we waren dan een dag vrij. Onderweg waren we van ’s ochtends tot ’s avonds bezig om voorbereidingen te treffen. De harpoenen moesten worden klaargemaakt, nylon touwen worden gevlochten en staaldraden worden klaargelegd. Tijdens de heenreis werd er een nieuw dubbel plank dek aangebracht, dat op de terugreis weer werd verwijderd. Bij de jacht op de Zuidelijke IJszee liepen we namelijk allemaal op spijkerlaarzen, anders gleden we uit. Aangekomen in Kaapstad kwamen er zo’n 200 Zuid-Afrikaners aan boord. Daarna ging het richting zuidpool. Ik zie de ijsbergen nog voor me, die hebben veel indruk op mij gemaakt.” Waarom werd er eigenlijk op walvissen gejaagd? “Bij de walvisvaart van na de oorlog ging het om walvistraan voor margarine. Er was toen namelijk een groot tekort aan voedzame oliën en vetten en margarine was door zijn lange houdbaarheid ideaal. Van 1 walvis had je 125.000 pakjes margarine.” Hoe verliep de walvisjacht? “Naast de Willem Barendsz werden er 10 jagers en 2 boeiboten ingezet. Het fabriekschip waar ik op zat, was ver verwijderd van de jagers, ik heb gelukkig nooit met eigen ogen gezien wat daar voor wrede dingen gebeurden. De jagers dreven de walvissen een bepaalde kant op. Aan boord waren Noorse ‘gunners’, die waren speciaal opgeleid om op de walvissen te jagen. De boeiboten brachten de geschoten walvissen naar ons toe, waarna ze via de ‘slipway’ aan boord werden getrokken. Dan begon het vuile werk: op het spekdek werd de buitenste speklaag van de walvis afgesneden en daarna werd de walvis via dezelfde staaldraad doorgetrokken naar het vleesdek. Daar werkte ik ook. Het vlees werd daar in blokjes gesneden en dat ging naar Engeland en Japan. De Japanners hadden zelfs een speciaal koelschip bij ons in de buurt liggen.” Hoe vaak ben je op walvisjacht geweest? En verdiende het goed? “Ik ben 2 keer 7 maanden onderweg geweest. Ik vertrok in de herfst en kwam in het voorjaar weer terug in Nederland. Bij terugkomst was het feest. Voordat we Rotterdam binnenkwamen, kregen we contant uitbetaald. Naast je vaste loon kreeg je voor elke gevangen vis een bonus, dat maakte je loon heel aantrekkelijk. Veel walvisvaarders schaften direct na terugkomst een nieuwe brommer of auto aan.” Wat ben je na de walvisvaart gaan doen? En hoe staat het nu met de walvispopulatie? “Ik merkte dat de walvisvaart ten einde liep. De vraag naar walvistraan nam af en er waren nog maar weinig walvissen over. In 1964 was het gedaan met de industrie en werd de Nederlandse walvisvaart beëindigd. Ik kreeg bij terugkomst een droombaan aangeboden en werd natuurbeheerder bij de Dienst der Domeinen hier op het eiland. Nu de vangst voorbij is, is de walvispopulatie gelukkig enorm toegenomen. Van 1991 tot nu van 11.000 tot 80.000. Alleen Japan jaagt nog op grote walvissen. Sinds het overlijden van Jan Groendijk, voormalig beurtschipper van de Lauwerszee, ben ik de enige nog levende walvisvaarder op Schiermonnikoog. Na de Tweede Wereldoorlog waren er hier zo’n 40 eilanders betrokken bij de walvisvaart. Ook de kapiteins Visser en Jansma kwamen beide van Schiermonnikoog.” Auke Talsma bij de gigantische walviskaken midden in het dorp die hij nog in de polyester heeft gezet Foto van een reünie op 10 april 1996 gemaakt voor Hotel Duinzicht met de harpoen op de voorgrond Zij waren erbij.
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=