» 18 VBS - oktober 2024 We praten elke dag heel wat af met elkaar. Toch weten de meeste mensen weinig van hoe we precies een gesprek voeren. Wyke Stommel, gesprekswetenschapper aan de Radboud Universiteit, weet dat wel. Zij is gefascineerd door de finesse en geraffineerdheid van gesprekken. ‘Door ze onder de loep te nemen kun je heel veel leren over de communicatie binnen je organisatie. Bijvoorbeeld dat slechte vragen bestaan én dat je ze kunt herkennen.’ Slechte vragen bestaan wel sociaal praatje, om vervolgens de reden van het gesprek te presenteren en te bespreken, waarna we kunnen af sluiten. ‘Interactie is echter veel meer dan gesprekken met een begin en eind. Denk aan iemand die een leeg kopje koffie omhoog houdt terwijl hij een ander aankijkt, die knikt, waarna de koffie wordt ingeschonken. Een heel simpel voorbeeld van hoe we zelfs zonder woorden interactie tot stand brengen.’ Observatie En zeker dit laatste is interessant. Dat we elkaar vaak begrijpen is best bijzonder. ‘Zeker als je je bedenkt dat veel van wat we zeggen geen volledige zinnen zijn.’ Er bestaan allerlei mythes over sociale interactie en we hebben intuïties over wat een gesprek goed of juist slecht maakt, maar de gesprekswetenschap werkt anders. ‘Tijdens onze onderzoeken bekijken we gesprekken in detail, los van intuïtie en gevoelens. Wat zie je gebeuren? Wat zijn observeerbare verklaringen voor wat gesprekspartners doen? We verzinnen geen oplossingen, maar willen laten zien wat er gebeurt en waarom. Dan mogen mensen zelf de conclusie trekken of dat wenselijk is, of welke oplossingen, die soms al gewoon gebruikt worden, aan te bevelen zijn.’ Stommel trekt zelf alleen conclusies op basis van analyses van authentiek gespreksmateriaal. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat verkeerde vragen wel degelijk bestaan. Ook heeft ze onlangs onderzoek gedaan naar het verloop van het mondeling literatuur op middelbare Waarom beginnen we een gesprek vaak met een groet? Waarom voelen we de noodzaak antwoord te geven als ons een vraag wordt gesteld? Waarom praten we door elkaar heen en vangen we toch de juiste informatie op? Het zijn allemaal aspecten van het voeren van gesprekken waar we ons niet van bewust zijn. ‘En dat is ergens maar goed ook’, start Stommel haar verhaal. ‘Het zou veel te veel energie kosten om bij elke uiting stil te staan bij de woorden die je gebruikt, waarom en op welk moment. En dan laat ik de nonverbale communicatie nog buiten beschouwing.’ Onderzoek toont aan dat gesprekken volgens bepaalde systematieken verlopen. Bijvoorbeeld: we coördineren heel precies wie wanneer aan het woord is. Stiltes maar ook door elkaar praten blijven daarmee beperkt. Als zoiets wel gebeurt, hebben we daar systematische oplossingen voor. Maar ook: we starten een telefoongesprek met begroetingen, vaak gevolgd door een (kort) Tekst Steffie Bom Wyke Stommel Verbinding ‘Gesprekken voeren kan iedereen, dat we elkaar vaak ook begrijpen is best bijzonder.’
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=