» 18 VBS - januari 2024 VBS krijgt regelmatig vragen van bestuurders en toezichthouders: ‘Doen we het goed?’ Op papier is de werking van bestuur en toezicht goed omschreven, maar de praktijk is weerbarstiger. Reden genoeg om uiteen te zetten wat toezicht houden onderscheidt van besturen, hoe je de scheiding tussen bestuur en toezicht kunt realiseren en tot slot, hoe de verschillende rollen in te vullen. Belangrijkste voorwaarden voor goed bestuur en toezicht Naast het bestuur en de toezichthouder heb je ook nog de dagelijkse leiding, denk aan de schoolleider of de directeur. Die is verantwoordelijk voor het uitvoeren van het beleid, realiseren van het onderwijs en de aansturing van het personeel. Bestuursmodellen Bovenstaande rollen kun je op verschillende manieren binnen de school inrichten. Hoe, dat is mede afhankelijk van de grootte van de school. Zo is het voor een grote school doorgaans makkelijker om (onafhankelijke) toezichthouders te kunnen werven dan een kleine school, zeker als het om iemand met speciale kennis over bijvoorbeeld HR of financiën gaat. Daarnaast kan een school specifieke voorkeuren hebben, bijvoorbeeld de wens om ouders bij het besturen en/of toezichthouden te betrekken. Dit zijn de meest voorkomende bestuursmodellen. Two-tier model, vaak gebruikt bij grotere schoolorganisaties Het bestuur en toezicht worden in twee aparte organen georganiseerd (organieke scheiding). In de praktijk gaat het vaak om een raad van toezicht met daarnaast het college van bestuur, bestaande uit (een of meer) bestuurders die eindverantwoordelijk zijn voor de organisatie. De meer uitvoerende taken liggen bij de schoolleider dan wel directeur. Op deze manier wil men voorkomen dat er te veel taken en bevoegdheden bij een of enkele personen komt. One-tier model, vaak gebruikt bij eenpitters c.q. kleine schoolbesturen Bij een one-tier model maakt de toezichthouder deel uit van het bestuur. Ofwel, er is sprake van een uitvoerend bestuur(der) en een toezichthoudend deel van het bestuur (functionele scheiding). Het kan op diverse manieren vorm Voordat we dieper ingaan op de relatie tussen het bestuur en de toezichthouder, eerst meer over wat nu precies tot ieders taken en verantwoordelijkheden behoort. Taken en verantwoordelijkheden Het bestuur is volgens de wet eindverantwoordelijk voor de hele schoolorganisatie. Het bestuur moet richting geven aan de school, beleid vaststellen, besluiten nemen, de dagelijkse leiding aansturen, invulling geven aan goed werkgeverschap, de school vertegenwoordigen en verantwoording afleggen. De belangrijkste taak van de toezichthouder is toezien of het bestuur op een goede manier invulling geeft aan deze verantwoordelijkheden, waarbij geldt dat de toezichthouder niet aan het stuur zit. Is er een visie en strategie? Realiseert het bestuur deze ook? Is de basiskwaliteit op orde? Gaat het bestuur op de juiste wijze om met belanghebbenden, zoals ouders en personeel? Dergelijke toezichthoudende vragen omvatten een element van controle, al benadrukken we dat toezichthouden meer is dan lijstjes afvinken. Als toezichthouder is sparren met het bestuur en directeur en waar het kan adviseren, net zo belangrijk. Tekst Nienke Daniëls, VBS Helpdesk VBS helpdesk@vbs.nl Verbinding
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=