Interview Regisseur Dmitri Tcherniakov over De maagd van Orléans Dmitri Tcherniakov buigt zich opnieuw over een opera van Tsjaikovski. Na eerdere successen met Jevgeni Onjegin in Moskou en Iolanta in Parijs richt hij zich nu op De maagd van Orléans, over de legendarische figuur Jeanne d’Arc. Wat spreekt hem aan in dit relatief onbekende werk? “Dit is de derde opera van Tsjaikovski die ik regisseer. In De maagd van Orléans sta ik opnieuw voor een sterke vrouwelijke hoofdpersoon, om wie het hele verhaal draait. Dat is eigenlijk altijd het geval bij Tsjaikovski, zelfs als de titel naar een mannelijk personage verwijst. Zo staat Tatjana centraal in Jevgeni Onjegin, Maria in Mazeppa en Natasja in Tsjaikovski’s vroege opera De lijfwacht.” “Deze heldinnen bezitten allemaal een lyrische, maar ook verheven kwaliteit. Het zijn visionaire vrouwen die de maatschappelijke norm bevragen, wat ze uiteindelijk met hun leven moeten bekopen. Op een bepaald moment in het verhaal kiezen al deze personages ervoor om niet langer te leven volgens de regels die voor hen zijn bepaald. Ze breken met hun alledaagse levens of hun familie en stappen uit de schaduw, als in een soort coming-out. Die keuzes eindigen vaak in een tragedie, maar leveren ook een adem- benemend schouwspel op.” Held of misdadiger? “Jeanne d’Arc is een historische figuur die leefde in de vijftiende eeuw. Haar geschiedenis is overgeleverd in de vorm van verslagen van haar proces, compleet met aanklacht, getuigenverklaringen en verhoren. Tijdens haar proces getuigde ze voor zichzelf, maar iemand die zich voordeed als een vertrouweling, een soort lokvogel, wist haar uitspraken te ontlokken die ze tijdens haar proces niet had willen doen. Ze werd dus onder- worpen aan vergaande onderzoeks- technieken om erachter te komen wie of wat ze nu werkelijk was.” “De opera is gebaseerd op het toneelstuk van Friedrich Schiller, die ooit schreef dat er weinig verschil bestaat tussen de persoonlijkheden van vooraanstaande historische helden en misdadigers. Beide overschrijden immers vaak regels en grenzen om hun doelen te bereiken. Het verschil zit vooral in hoe ze worden beoordeeld: de misdadiger wordt gestraft voor het nastreven van zelfzuchtige en vaak destructieve doeleinden, terwijl de held wordt geroemd voor diens inzet voor het algemeen belang of een hoger doel. Maar als je de held in een andere omgeving plaatst, kan die zomaar als crimineel worden bestempeld. Dat maakt Jeanne d’Arc juist zo interessant, haar leven en nalatenschap omvatten beide kanten van deze medaille.” “Jeanne d’Arc overschreed vele normen en conventies in de vijftiende eeuw. Ze kleedde zich als man, liet zich leiden door visioenen en de stemmen die ze hoorde, en werd beschuldigd van ketterij. Zaken waarvoor je in onze huidige maatschappij in principe niet vervolgd zou worden. En toch heb ik het gevoel dat een sterke, onconventionele figuur als Jeanne ook in onze tijd op weerstand zou stuiten.” “Ook in onze tijd zou Jeanne d’Arc stuiten op weer 28 Opera
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=