Het nieuwe seizoen van De Nationale Opera krijgt als overkoepelend thema drie vragen mee. Wat wil DNO met die vragen uitdrukken? En hoe laten ze zich verbinden met de komende producties? Sophie de Lint in gesprek met dramaturgen Wout van Tongeren en Luc Joosten over het seizoensthema ‘What aim, what future, what peace?’ Sophie de Lint over het nieuwe operaseizoen Kun je toelichten waar dat intrigerende thema vandaan komt? “We ontleenden deze regel aan de opera Peter Grimes. Het titelpersonage is een visser, een zonderling die gelooft dat hij alleen aansluiting zal kunnen vinden bij zijn dorpsgemeenschap als hij succes heeft bij de vangst. Bezeten door die gedachte drijft hij juist verder van de anderen weg. Ellen Orford, een dorpsgenote die veel om hem geeft, confronteert hem op zeker moment: ‘What aim, what future, what peace will your hard profits buy?’ Het is een zin die je maant om stil te staan. Niet alleen Grimes wordt door Ellens vraag uitgedaagd, maar ook wijzelf. Welke doelen streven wij na, welke toekomst zoeken we, wat denken we nodig te hebben om tot rust te kunnen komen? En brengt al ons streven en pogen onze dromen werkelijk dichterbij? Dit is wat een seizoensthema kan doen: je stimuleren om opnieuw na te denken over wat vanzelfsprekend leek.” Laten we dan meteen de eerste vraag beetnemen: ‘What aim – waartoe?’ Welk doel staat voor DNO voorop bij het programmeren van een seizoen? “Misschien draait het uiteindelijk allemaal om verbinden. Dat klinkt heel algemeen, maar het is wel waar een productie heel concreet mee begint: ons werk draait erom verbindingen te maken, tussen artiesten onderling en tussen artistieke teams en operatitels. Onder de koppelingen die we maken, liggen belangrijke vragen: welke perspectieven op mens en wereld tonen we in ons theater? Welke artiesten krijgen het podium? En welke toeschouwers voelen zich door hen aangesproken? Dat brengt me bij misschien wel de spannendste verbinding: die met de toeschouwers in de zaal.” “Een theaterzaal is een uitzonderlijke plek, een soort capsule. Als toeschouwer zit je in een beschutte ruimte, je telefoon staat uit, je zintuigen juist aan. Met de mensen om je heen ben je gezamenlijk geconcentreerd op het gebeuren op het toneel. Wij willen de ervaring van onze toeschouwers betekenisvol laten zijn: het is heerlijk je te kunnen laven aan de schoonheid van een werk, maar ik hoop dat je bij ons in de zaal ook gestimuleerd wordt om met andere ogen naar de mens en de samenleving te kijken, dat je wereld groter wordt door wat je beleeft.” Kun je een voorbeeld geven? “Neem Die Frau ohne Schatten. Het libretto vertelt een mystiek verhaal in een oosters aandoende sprookjeswereld. Strauss’ fenomenale partituur is bij onze voormalige chef-dirigent Marc Albrecht in uitstekende handen. Maar hoe zorg je ervoor dat het publiek van nu geprikkeld wordt om het sprookje met zijn eigen wereld te verbinden? Regisseur Katie Mitchell is bij uitstek iemand die een feeërieke opera als deze kan relateren aan de rauwe werkelijkheid. In een setting vrij van exotisme of romantiek maakt ze de urgente boodschap van deze opera voelbaar: wie ten volle mens wil zijn, moet zich laten leiden door medemenselijkheid. Ik verwacht veel van deze combinatie van dirigent, titel en regisseur.” En als we dan kijken naar de opera waaraan het seizoen zijn thema ontleent: hoe kwam de koppeling van artiesten en titel bij Peter Grimes tot stand? “Peter Grimes begon met de wens van chef-dirigent Lorenzo Viotti, die deze fantastische partituur al lang bij ons wilde dirigeren. Zijn eerdere samenwerking met regisseur Barbora Horáková beviel zo goed dat hij heel graag opnieuw met haar wilde werken. Toen we haar de titel Peter Grimes voorstelden, sprong de vonk over. Zij is gefascineerd door de complexe persoonlijkheid van de hoofdpersoon en door de dynamiek in de gemeenschap die hem uitsluit. Voor tenor Issachah Savage is Peter Grimes een droomrol, die hij heel graag samen met Barbora vorm- geeft. Zo komen alle ingrediënten bij elkaar voor een uitzonderlijke productie die een kernvraag van het stuk – hoe ga je om met wie niet in de groep past – indringend voelbaar gaat maken.” “De thematiek vertaalt zich ook in de grote rol die het koor heeft in deze opera, niet alleen vocaal maar ook dramatisch, als de dorpsgemeenschap die Peter Grimes uitstoot. In die rol confronteert het koor ons met de mechanismen van uitsluiting die helaas maar al te herkenbaar zijn. Het is treffend dat ook de productie van Verdi’s Rigoletto een verschoppeling als protagonist heeft: de nar Rigoletto, die net als Peter Grimes door zijn omgeving wordt bespot en uitgesloten. Beide opera’s roepen de toeschouwers op om zich in te leven in het perspectief van een buitenstaander. Ze stellen de vraag wie 15
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=