Voor kinderen is smaakverandering door een chemokuur een van de meest vervelende bijwerkingen van de behandeling bij kanker, toch is er weinig over bekend. Promovendus Mirjam van den Brink onderzocht wat er precies gebeurt met de reuk- en smaakwaarneming bij kinderen die een chemokuur ondergaan. In de afgelopen decennia is de behandeling van kinderkanker zodanig verbeterd, dat de overlevingskansen tot ongeveer 80% zijn toegenomen. De behandelingen van kinderkanker gaan gepaard met vervelende bijwerkingen, zoals misselijkheid, braken en mucositis. Deze bijwerkingen beïnvloeden de voedingsinname en verhogen het risico op ondervoeding. Een slechte voedingstoestand is een risicofactor voor infecties, een verminderde overleving en een lagere kwaliteit van leven bij kinderen met kanker. Voor een kind met kanker is het dus extra belangrijk dat het goed gevoed is – en blijft – tijdens de behandeling. De onderzoeken Toen Van den Brink in 2018 startte met onderzoek voor haar proefschrift was er nauwelijks iets bekend over reuk- en smaakveranderingen bij kinderen met kanker. Ze deed verschillende studies om het reuk- en smaakvermogen van kinderen die een chemokuur ondergaan te vergelijken met gezonde kinderen. Om een duidelijk beeld te krijgen, beoordeelde ze de smaakwaarneming van ruim 600 gezonde kinderen in de leeftijd van 6 tot 15 jaar. En bij 94 kinderen met kanker in de leeftijd van 6 tot 17 jaar werd reuk- en smaakfunctie gemeten op verschillende momenten tijdens de behandeling (6 weken, 3 maanden en 6 maanden na diagnose) en 3 maanden na de laatste chemokuur. ‘Na een chemokuur bleken kinderen over het algemeen gevoeliger te zijn voor geuren dan gezonde kinderen. We zagen dat vooral kinderen met leukemie een verhoogde reukgevoeligheid hadden en geuren beter konden herkennen. Daarentegen lijkt de smaak juist af te nemen tijdens chemotherapie. Smaakverlies is iets dat relatief vaker voorkomt bij kinderen met lymfomen en solide tumoren.’ Van zoet naar hartig ‘Zo’n 60 tot 80% van de kinderen met kanker zegt zelf te merken dat hun smaak verandert.’ Van den Brink: ‘De smaakintensiteit en – gevoeligheid veranderden niet zozeer volgens de kinderen. Het ging meer om voedsel dat ineens heel anders smaakt of verandering van smaakvoorkeur. Zo vertelde een kind dat hij vroeger graag cola dronk, maar dat cola nu naar braaksel smaakte. Veel kinderen hadden ineens een voorkeur voor hartige producten als een frikadelbroodje, terwijl ze eerder gek waren op chocola. Over het algemeen zagen we sowieso dat kinderen meer voorkeur kregen voor hartig.’ Praktische tips voor ouders Van den Brink zoekt nu samen met ouders en professionals naar manieren om kinderen toch lekker te laten eten. In samenwerking met Franse collega’s wil ze een kookboek ontwikkelen met informatie, tips en recepten die rekening houden met zowel versterkte als verminderde reuk en smaak. ‘Sommige kinderen gaven aan dat het helpt om uitgesproken smaken aan hun eten toe te voegen of vaak nieuw voedsel te proberen om gewend te raken aan de nieuwe smaak. Andere kinderen eten juist liever neutrale producten met weinig geur en smaak. We geven ouders nu tips hoe ze bijvoorbeeld de smaak kunnen aanpassen naar minder zoet of minder pittig. Koude gerechten gaan vaak beter, omdat deze minder geur hebben. We attenderen ouders op de invloed van kookgeurtjes. Ook in ons ziekenhuis voerden we aanpassingen door naar aanleiding van de resultaten. Zo worden de croissantjes in de koffiecorner naast de ingang van het behandelcentrum voortaan in een aparte keukenruimte afgebakken.’ Van den Brink tipt dat kinderen die geur versterkt waarnemen hier minder last van hebben als ze via een rietje drinken. ‘Uit de bevindingen blijken friszure smaken doorgaans het beste te bevallen. Ook medische voedingen kunnen vermengd met yoghurt of fris ijs aangeboden worden. Bij medische voedingen is het sowieso aan te raden om te variëren met de diverse smaken. De smaakservice, waarbij patiënten kunnen kennismaken met diverse soorten medische drinkvoedingen, kan hierbij uitkomst bieden.’ Adviezen voor zorgverleners ‘Het maakt al een groot verschil als ouders weten dat er reuk- en smaakveranderingen kunnen voorkomen’, concludeert Van den Brink. ‘Dit voorkomt een hoop spanningen aan de eettafel. Ouders worden hier vaak niet over geïnformeerd en ze bespreken het ook niet snel met een arts. Een van de conclusies van mijn proefschrift is dat individueel voedingsadvies op dit moment het beste lijkt, omdat veranderingen in reuk en smaak erg verschillen per kind. Een diëtist kan hierbij ondersteunen. Ook is het belangrijk dat zorgverleners worden voorgelicht over het optreden van reuk– en smaakveranderingen en over de gevolgen hiervan voor de eetlust en de kwaliteit van leven van kinderen met kanker.’ • Risico voor de voedingstoestand De behandeling van kinderkanker bestaat naast chirurgie en radiotherapie hoofdzakelijk uit chemotherapie, dat als doel heeft om snel delende kankercellen te doden. Van den Brink: ‘Chemotherapie tast ook andere snel delende cellen aan, zoals de reuk– en smaakreceptoren. Het reukvermogen speelt een belangrijke rol in het opwekken van eetlust. Daarnaast is de smaak een cruciale reden om iets wel of niet te willen consumeren. Op het moment dat één van deze zintuigen aangetast is, heeft dit invloed op de hoeveelheid die er gegeten wordt of het plezier in eten.’ Reuk- en smaakverandering bij kinderen met kanker Mirjam van den Brink Diëtist en promovendus Prinses Maxima Centrum voor kinderoncologie, Utrecht Onderzoek 17 ‘Zo’n 60 tot 80% van de kinderen met kanker zegt zelf te merken dat hun smaak verandert.’ Proefschrift Op 12 april jongstleden promoveerde Van den Brink op haar proefschrift “The flavor of chemotherapy: exploring smell and taste function in children with cancer”. Het proefschrift is uitgevoerd in samenwerking met de onderzoeksgroepen Youth, Food & Health van de Universiteit van Maastricht en Supportive Care van het Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie te Utrecht. Ga naar nutricia.nl/ smaakservice of scan deze QR-code voor het samenstellen van een persoonlijk proefpakket
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=