Wat is het effect van antibiotica bij prematuren op de darmmicrobiota? Is er een relatie tussen type antibiotica, duur blootstelling en effect op de microbiota? En leiden uitkomsten tot nieuwe behandelingen om de darmmicrobiota en de gezondheid op latere leeftijd te verbeteren? Kinderarts maag-darm-leverziekten Tim de Meij is benieuwd naar de resultaten van de Generation P studie. De Generation P studie is een vervolg op het eNose-project waar De Meij eerder aan meewerkte. Hij begint zijn verhaal dan ook met een korte introductie van dat project: ‘Het eNose-project startte ik jaren geleden met een collega. Het apparaatje - de eNose - kan darmziekten herkennen aan een afwijkende geur. We verzamelden de eerste 28 dagen poepsamples van prematuren om te achterhalen of we aan de hand van de darmmicrobiota en het geurprofiel van de ontlasting konden voorspellen wanneer zo toewerken naar ontwikkeling van nieuwe microbiota-gerelateerde biomarkers die in de dagelijkse praktijk gebruikt kunnen worden.’ Direct effect? De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat de microbiota een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van NEC en sepsis, maar ook bij de gezondheid op latere leeftijd. Een evenwichtige ontwikkeling van de microbiota is daarom van groot belang. Antibiotica die aan bijna alle te vroeg geboren baby’s worden toegediend, kunnen niet alleen schadelijke, maar ook veel goede, beschermende bacteriën doden. Deze verstoring van de microbiota verhoogt mogelijk het risico op NEC en sepsis. Daarnaast worden verstoorde microbiota vroeg in het leven in verband gebracht met ziekten op latere leeftijd, zoals ontwikkelingsachterstanden, groeiproblemen, astma, allergie en autoimmuunziekten. ‘In stap 1, de eNose-studie, zagen we dat de duur van de blootstelling aan antibiotica een relatie heeft met de grove motorische ontwikkeling op latere leeftijd’, aldus De Meij. ‘Bij de 350 kinderen die we op 2-jarige leeftijd zagen en die we mochten volgen, lijkt er een verband te bestaan tussen antibioticagebruik in de eerste levensmaand en achterlopen van de grove motoriek op 2-jarige leeftijd. Het ging toen echter om een relatief kleine onderzoeksgroep. We zijn benieuwd of dit verband ook wordt gevonden in de Generation P studie. En of we het kunnen verklaren. Wellicht heeft vroege verstoring van de darmmicrobiota direct invloed op de hersenontwikkeling. En ligt de oorzaak in de microbiota die veranderen door antibioticagebruik of komt het door antibiotica zelf? Als het door veranderde darmmicrobiota komt, kunnen we de microbiota wellicht in vroege fase al weer in de goede richting proberen te krijgen. Als antibiotica zelf een directer effect blijkt te hebben, zou moeten worden ingezet op minder lange blootstelling aan antibiotica, als de klinische conditie van het kind dit natuurlijk toelaat.’ Mes snijdt aan twee kanten De Meij gaat de studie coördineren samen met Hendrik Niemarkt, kinderarts-neonatoloog in het Máxima Medisch Centrum. De Meij: ‘Promovendus Nina Frerichs speelt een heel belangrijke rol bij deze studie, zij is verantwoordelijk voor het verzamelen van alle data in de deelnemende centra. En dan gaat het echt om heel veel data. Sinds 2015 hebben we 3.000 prematuren geïncludeerd, we hopen er voor de validatiestudie nu nog 1.000 bij te krijgen. Het gaat om kinderen geboren met een zwangerschapsduur korter dan 28 weken, omdat zij de grootste risicogroep vormen voor NEC en sepsis. We gaan voor vroege opsporing en zoeken naar biomarkers in de ontlasting. Het mes van die vroege focus snijdt aan twee kanten. Enerzijds is vroege opsporing niet belastend, anderzijds kan van “reageren op NEC en sepsis door te behandelen” hopelijk omschakelen naar “preventie en gerichte vroege interventie”. Als we bijvoorbeeld zien dat kinderen met weinig bifidobacteriën in de ontlasting eerder ziek worden, dan kunnen die bacteriën wellicht in de vroege fase worden toegediend. We verwachten de eerste resultaten over 2 jaar te kunnen delen.’ • necrotiserende enterocolitis – NEC - en sepsis zouden optreden, zodat we tijdig kunnen ingrijpen. Het werd een landelijk project en we hebben inmiddels tienduizenden poepsamples verzameld. Maar het project geeft meer informatie, zoals de relatie tussen antibioticagebruik, microbiota, voeding en gezondheidseffecten. De prematuren van toen komen inmiddels op 2- en 5-jarige leeftijd op follow-up poli’s. We willen met de Generation P studie deze kinderen zo gestructureerd mogelijk volgen, eerdere uitkomsten bevestigen en Onderzoek naar relatie tussen antibiotica, microbiota en de gezondheid van prematuren Dr. Tim de Meij Kinderarts MDL Amsterdam UMC Onderzoek 17 ‘De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat de bacteriën in de darm een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van ziekten bij pasgeborenen, maar ook bij de gezondheid op latere leeftijd’ Antibiotica bij vroeggeboorte Vroeggeboorte treft 1,5% van de kinderen. Door onrijpheid van het immuunsysteem en de organen heeft een groot deel van deze kinderen in de eerste levensweken ernstige gezondheidsproblemen, zoals bloedvergiftiging (sepsis) en NEC. Dit is een belangrijke oorzaak van de sterfte onder premature baby’s. Vroeggeboorte is de belangrijkste oorzaak van kindersterfte in de wereld. Prematuren krijgen nu vrijwel standaard antibiotica na de geboorte. Soms een paar dagen, soms langer. De duur is afhankelijk van de klinische toestand van de baby. De Generation P studie onderzoekt of sepsis en ook NEC vroeg op te sporen zijn en wat de effecten zijn van antibiotica op de microbiota en gerelateerde gezondheidseffecten. Extra conclusies Ook andere onderzoekers gaan straks conclusies trekken aan de hand van data van de Generation P studie: • Edgar van Mill, kinderarts-endocrinoloog van het Jeroen Bosch Ziekenhuis bekijkt welke kinderen obesitas ontwikkelen en valt dit te relateren aan microbiota en antibioticagebruik? • Berber Vlieg, onderzoeksdiëtist bij Vlieg & Melse Diëtisten onderzoekt welke kinderen een allergie ontwikkelen en wat de rol is van de microbiota. • Angelika Kindermann, kinderarts-maag-darm-leverziekten in Amsterdam UMC onderzoekt welke kinderen voedingsproblemen ontwikkelen. Is er bijvoorbeeld een link tussen vroege logopedie en langdurige noodzaak tot sondevoeding?
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=