uit 2006 in de nieuwsrubriek van Nature Medicine.4 Hoe dan ook, in essentie komt het erop neer dat in 2011 twee onderzoeksgroepen onafhankelijk van elkaar aantonen dat slechts een handjevol mutaties in het hemagglutinine-eiwit (H5) van het vogelgriepvirus voldoende is om het virus via de lucht overdraagbaar te maken. De studies van Fouchier en Kawaoka leiden wereldwijd tot een golf van onrust en zijn de aanleiding voor hevige discussies tussen voor- en tegenstanders van deze vorm van wetenschappelijk onderzoek: het door middel van genetische experimenten ziekteverwekkers virulenter en besmettelijker maken, ofwel gain-of-function-onderzoek (GoF-onderzoek).5 6 Volgens de voorstanders zou de kennis die dergelijk onderzoek oplevert, gebruikt kunnen worden om snel diagnostische testen, geneesmiddelen en vaccins te ontwikkelen, om zo nieuwe en dodelijk ziekteverwekkers tijdig te kunnen identificeren, vroeg te kunnen behandelen en de bevolking zo snel mogelijk te kunnen vaccineren. Maar volgens de tegenstanders zouden deze voordelen niet opwegen tegen de risico’s die GoF-onderzoek met zich meebrengt: het eerste argument van de tegenstanders is dat de resultaten gebruikt zouden kunnen worden als ‘kookboek’ voor de ontwikkeling van een biologisch wapen. Een ander argument dat de tegenstanders aanvoeren, is het al of niet intentioneel ontsnappen van een gevaarlijke ziekteverwekker uit het lab, met alle gevolgen van dien. Dit niet zonder reden, omdat dit al vaker was gebeurd. Dat zal ik later nog uitvoerig bespreken. De tegenstelling tussen de vermeende voordelen en de mogelijke gevaren is de basis voor een andere naam voor het GoFonderzoek: de ‘dual-use research’. Het publiceren van de studie van Fouchier (en ook die van Kawaoka) verloopt niet zonder slag of stoot. Hij biedt het artikel ter publicatie aan bij het wetenschappelijk tijdschrift Science. Maar het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift gaat niet zonder meer tot publicatie over en vraagt advies aan de Amerikaanse ‘National Science Advisory Board for Biosecurity’ (NSABB). Deze organisatie adviseert om het onderzoek te publiceren, met de beperking dat de resultaten en de gebruikte onderzoeksresultaten geheim zouden blijven. Dit om te voorkomen dat de studie gebruikt zou worden om er een biologisch wapen mee te maken. Maar het oordeel leidt tot groot ongenoegen bij Fouchier die zich afvraagt of een adviesorgaan voor de bioveiligheid van één bepaald land mag oordelen over welk onderzoek wél, en welk onderzoek niet gepubliceerd zou mogen worden.7 Hij ervaart dit als een vorm van wetenschappelijke censuur.8 Desondanks leggen Fouchier en andere onderzoekers hun onderzoek met H5N1 voor een periode van 60 dagen stil op verzoek van de NSABB. Het is dan 19 januari 2012, dezelfde dag dat hij zijn artikel publiceert. Dit om ruimte te maken voor een diepgaande discussie over de potentiële 4 Mandavilli, A. Profile: Yoshihiro Kawaoka. Nat Med 12, 489 (2006). https://doi.org/10.1038/nm0506489 5 Fouchier R, Osterhaus AB, Steinbruner J, et al. Preventing pandemics: The fight over flu. Nature. 2012;481(7381):257-259. Published 2012 Jan 15. doi:10.1038/481257a 6 Michael T. Osterholm Donald A. Henderson, Life Sciences at a Crossroads: Respiratory Transmissible H5N1. Science335,801-802(2012).DOI:10.1126/science.1218612 7 Fouchier RA, Herfst S, Osterhaus AD. Public health and biosecurity. Restricted data on influenza H5N1 virus transmission. Science. 2012;335(6069):662-663. doi:10.1126/science.1218376 8 Ik denk niet dat je in de wetenschap ook maar iets kunt censureren. Tijdschrift voor Infectieziekten. Vol7; nr. 4, 2012. https://dub.link/ZPEsDDz
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=