Inf(ecti)oscoop 10 Overzichtsartikel vaccinaties J. Eindhoven, Arts Team Infectieziektebestrijding, GGD Zuid-Holland Zuid In Nederland zijn er veel verschillende manieren om vaccinaties te krijgen. Dit artikel probeert wat meer inzicht te geven in de wijze waarop deze worden aangeboden. Een deel van de vaccinaties wordt vergoed in de vorm van publieke programma's of medische indicaties en een deel komt voor eigen rekening in het kader van reizigersvaccinaties en vaccinaties op maat. Afhankelijk van de verzekering worden reizigersvaccinaties soms wel vergoed. Publieke vaccinatieprogramma's Het bekendste publieke programma is ongetwijfeld het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) waarbij kinderen tot 18 jaar beschermd worden tegen een wijd scala aan ziekten die ofwel gevaarlijk zijn op kinderleeftijd, ofwel voor het hele leven bescherming nodig hebben1. Zo is het doel van de kinkhoestvaccinatie vooral het voorkomen van de grote gevolgen voor de zuigeling zelf bij het oplopen van deze aandoening en houdt de bescherming slechts enkele jaren aan. Het doel van poliovaccinatie is daarentegen om levenslange bescherming te bieden. Enkele publieke programma's buiten het RVP zijn: hepatitis B vaccinatie voor risicogroepen (mannen die seks hebben met mannen en sekswerkers), influenzavaccinatie voor risicogroepen, pneumokokkenvaccinatie voor ouderen, het corona vaccinatieprogramma, de mpox vaccinatiecampagne en de HPV inhaalcampagne. Medische indicaties vaccinaties Sommige vaccinaties kunnen voorgeschreven worden op basis van een medische indicatie. Het gaat hierbij om patiënten die extra kwetsbaar zijn voor de bijbehorende verwekkers. De behandelaar is in principe verantwoordelijk voor het voorschrijven van deze vaccinaties, maar de GGD kan hierbij ook een rol spelen. Deze vaccinaties worden in principe vergoed, maar het kan zijn dat er een eigen bijdrage wordt gevraagd. Belangrijke groepen met een medische indicatie zijn: post expositie profylaxe, immuungecompromitteerden en de asplenen. Patiënten met een immuundeficiëntie zijn kwetsbaarder voor pneumokokken waardoor er een indicatie is om hiertegen te vaccineren. Deze vaccinatieserie bestaat uit een conjugaatvaccin met 2 maanden later een polysacharidenvaccin. Daarna volgt een booster iedere 5 jaar met het polysachariden vaccin. Er is hier sprake van een prime boost effect waarbij geheugencellen ontstaan door het conjugaatvaccin welke vervolgens gestimuleerd worden door de polysacharidenboosters. Er wordt gestart met een conjugaatvaccin omdat Polysacharidenvaccins op zichzelf geen langdurig immunologisch geheugen geven. Antistoffen tegen polysachariden worden voornamelijk in de milt gemaakt. Hierdoor zijn asplenen extra kwetsbaar voor gekapselde bacteriën waardoor er voor pneumokokken, meningokokken en hemofilus influenza een medische vaccinatie indicatie bestaat. Om na te gaan of een patiënt immuungecompromitteerd of aspleen is, kan gebruik gemaakt worden van de LCI richtlijnen. Hier staan ook de bijbehorende vaccinatieschema's toegelicht2’3’4. Reizigersvaccinaties Reizigersvaccinaties worden aangeboden bij commerciële bureaus, huisartsen, de GGD en gespecialiseerde reizigerspoli's in ziekenhuizen. De Landelijke Coördinatie Reizigersadvisering (LCR) stelt de protocollen en indicaties op voor de verschillende vaccinaties en houdt de landenlijst bij, waarin de infectierisico's per land worden aangegeven. Reizigersvaccins komen meestal voor eigen kosten, maar soms worden ze (gedeeltelijk) vergoed door de (aanvullende) zorgverzekering. De meest gezette reizigersvaccinaties zijn tegen hepatitis A, DTP, gele koorts en rabiës. Vaccinaties op maat Naast de vaccinaties die aangeboden worden in de publieke programma's, of vanwege medische indicaties, zijn er vaccins die niet gratis aangeboden worden maar waar burgers wel voor kunnen kiezen. Deze vaccinaties vallen onder de zogenoemde 'vaccinaties op maat'. Vaccinaties die hier onder vallen zijn onder andere die tegen gordelroos, waterpokken, rotavirus en meningokokken B. Let op, ook al kunnen burgers hiervoor kiezen, ze moeten wel voldoen aan de bijbehorende indicatiestelling. Vaccinaties op maat worden meestal gegeven door de GGD of door de huisarts. Samenwerkingsverband MDL Sinds 2020 is er een samenwerkingsverband tussen de GGD en de MDL-poli van het ASZ. Binnen dit verband zijn afspraken gemaakt over vaccinatie van patiënten met Iriitable Bowel Disease (IBD) die op korte termijn gaan starten met immuunsuppressiva. Tijdens het gebruik van immuunsuppressiva mogen er namelijk geen levend verzwakte vaccins meer gegeven worden wegens veiligheidsredenen. De overige vaccinaties zijn mogelijk minder werkzaam waardoor er niet van de normale beschermingsduur uitgegaan kan worden. Het heeft daarom
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=