FIT! 25 Een op de vijf werknemers worstelt met burnoutklachten, becijferden TNO en het CBS in 2022. Waar komt een burn-out vandaan en hoe voorkom je dat je erin belandt? En wat doe je als je er toch een krijgt? Ping! Een berichtje van je leidinggevende: of je straks even langs wilt lopen om iets te bespreken. Je voelt het meteen in je lijf: je krijgt klamme handen, je hartslag gaat omhoog en je hoofd wordt overspoeld met gedachten. Heb je een fout gemaakt? Wordt je contract niet verlengd? De reactie van je lichaam op het potentieel bedreigende nieuws is eeuwenoud, weet psychiater en afdelingshoofd professor Witte Hoogendijk. Hij is gespecialiseerd in stress, burn-out en depressie en schreef er twee boeken over samen met journalist Wilma de Rek. Sterker nog, zo beschrijven ze in hun boeken, ons stresssysteem is in essentie niet veel anders dan dat van een vis. Ook een sardientje zal bij het zien van een schaduw in de vorm van een haai naar een hogere staat van alertheid gaan en zich klaarmaken om te vluchten. Een snel en accuraat stresssysteem is dan ook essentieel om te overleven. Onze voorouders heeft het geholpen: hun spieren spanden zich en hun hartslag ging omhoog bij het horen van een krakende tak in de bosjes. Klaar om weg te rennen voor een roofdier. Als het gevaar was geweken, kwam hun lichaam weer tot rust. Reorganisatie Daar ligt een groot verschil met de moderne mens: ons stresssysteem is niet veranderd sinds de tijd van de jagers en de verzamelaars, maar onze omgeving wel. Voor de dingen die ons stress geven, zoals het mailtje van je baas, een dreigende reorganisatie of klimaatverandering, kunnen we niet opzij springen of wegrennen. Het gevolg: we hebben soms meer last van ons stresssysteem dan dat we er baat bij hebben. Stress is een containerbegrip, zegt Witte. Hij hanteert de volgende definitie van stress: stress is het gevoel in je hoofd wanneer je omgeving iets vraagt of eist waaraan je alleen kunt voldoen door in actie te komen. De vraag of de eis noemen we de stressor en de actie noemen we de stressrespons. Een voorbeeld: honger (stressor) zorgt ervoor dat we op zoek gaan naar eten (stressrespons). Ziekte (stressor) zorgt ervoor dat we ons gedeisd houden en in bed gaan liggen (stressrespons). Dit zijn normale, gezonde reacties. Problematisch wordt het als je kijkt naar de stressoren van deze tijd. Die zijn abstract en vaak niet op te lossen met een simpele actie. Dat is het punt waar ons verouderde stresssysteem tot problemen kan leiden. Met name chronische stress door rondmalende gedachten over abstracte problemen kan leiden tot overspannenheid. En dat kan weer overgaan in burn-out en soms vervolgens zelfs in depressie. > STRESS EN HECTIEK Zo herken en voorkom je een burn-out TEKST Berit Sinterniklaas STRESS & BURNOUT
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=