Het idee dat weerbaarheid niet alleen gaat om het reageren op dreigingen, maar ook om het zoeken naar en benutten van kansen (denk aan de mogelijkheden van GenAI voor geautomatiseerde beveiliging), is een belangrijke toevoeging aan het traditionele denken over weerbaarheid naar mijn mening. Dit betekent dat een weerbaar systeem niet alleen overleeft of zich aanpast bij tegenslagen, maar ook alert is op onverwachte, positieve mogelijkheden om de effectiviteit, veiligheid of duurzaamheid te verbeteren. De nadruk bij weerbaarheid ligt op het versterken van de adaptieve capaciteiten van het systeem, zodat zij zich onder wisselende omstandigheden kan aanpassen, in plaats van enkel negatieve uitkomsten te verminderen (Ebert e.a., 2023). Vier vermogens staan centraal Vier vermogens, ofwel doelen, staan centraal, zoals ook blijkt uit de definitie van de NAS: voorbereiden, reageren, herstellen en aanpassen (zie ook tabel 1). Na een fase van aanpassen volgt idealiter een transitie terug naar de voorbereidende fase (Eken e.a., 2024). Voorbereiden legt de basis om diensten beschikbaar en activa functioneel te houden tijdens een verwachte of onverwachte verstorende gebeurtenis. Het omvat de mogelijkheid om te anticiperen op ontwikkelingen, zoals potentiële verstoringen, nieuwe eisen of beperkingen, nieuwe kansen of veranderende operationele omstandigheden (Hollnagel, 2011; 2022). Tijdens de voorbereidingsfase is het cruciaal om gerichte preventieve maatregelen te implementeren en de bescherming te versterken door het ontwikkelen en trainen van responscapaciteiten (Eken e.a., 2024). Reageren is gericht op behoud van functionaliteit van de meest kritische activa en de beschikbaarheid van diensten terwijl de verstoring wordt afgeweerd of geïsoleerd. Dit betekent dat het systeem in staat moet zijn om te reageren op reguliere en onregelmatige veranderingen, verstoringen en kansen door voorbereidende acties te activeren of de huidige werkwijze aan te passen (Hollnagel, 2011; 2022). Ook het verzamelen en analyseren van relevante gegevens om een goed begrip te krijgen van de omvang en aard van de situatie is van belang (Eken e.a., 2024). Continu en accuraat monitoren op risico’s is essentieel om voorbereid te zijn op veranderende omstandigheden en snelle besluitvorming te ondersteunen. Vier vermogens staan centraal 31
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=