86 M&A: is het moment van de lang verwachte consolidatie in de advocatuur daar? De eerste panelsessie, met Joost Linnemann (voormalig CEO van Kennedy Van der Laan), Ronald van Wetering (Managing Director van Dirkzwager) en Wouter Seinen (Managing Partner Pinsent Masons), ging in op de vraag waarom in de laatste paar jaar steeds meer kantoren open lijken te staan voor het samengaan met een ander kantoor en wat daarbij belangrijk is. Volgens Joost Linnemann is de behoefte aan schaalvergroting de belangrijkste driver voor fusies in de advocatuur. ‘Cliënten stellen steeds meer eisen aan het hebben van eenprofessionele organisatie, kantoren moeten fors investeren in AI en het daar bijbehorende veranderproces. Internationaal gezien is er behoefte aan het bouwen van sterkere relaties met internationale doorverwijzers.’ Zeker bij de middelgrote kantoren zorgt dit voor druk om te groeien. Overigens vraagt dit wel om sterk leiderschap, wat niet altijd even gemakkelijk is in een partnerorganisatie, geeft Linnemann aan. Ronald van Wetering merkt op: ‘De advocatuurlijke markt als geheel groeit niet meer en is daardoor zeer competitief geworden; er is meer onderlinge concurrentie tussen kantoren. Als gevolg daarvan is autonoom groeien lastig en dan is consolidatie een logische stap.’ Als relatieve buitenstaander – Van Wetering had een lange carrière in de bancaire wereld voordat hij twee jaargeleden bestuurder werd bij Dirkzwager–vindt hij dat kantoren door de veranderende marktomstandigheden meer strategisch moeten gaan handelen. Wouter Seinen licht toe dat bij de internationale kantoren dezelfde vraagstukken spelen. Ook zij willen groeien in de Nederlandse markt en moeten tegelijkertijd een grote verandering als gevolg van AI organiseren. ‘Toch zijn fusies in de advocatuur, ook internationaal, vaak nog defensief of opportunistisch ingestoken. Kantoren zouden meer moeten nadenken hoe zij schaalvergroting en verandering kunnen combineren.’, aldus Seinen. Wel of niet een kantoor in Amsterdam? De toenemende aantrekkingskracht van de hoofdstad zorgt dat veel kantoren daar een vestiging openen. Toch blijft ook de regio voor veel kantoren aantrekkelijk vanuit markt- en talentperspectief. Volgens Seinen kunnen Nederlandse kantoren een voorbeeld nemen aan Engelse kantoren die intern onderscheid maken tussen hun ‘domestic’ en ‘London’ practices en voor beide markten een eigen strategie hanteren. AI – de advocatuur brede uitrol is begonnen! Het tweede panel ging in op de introductie van AI in de juridische praktijk. Panelleden Tijmen Noordoven (Managing Partner Rutgers & Posch), Lex Keukens (Tech partner TeekensKarstens), Margot Dadi (Head of Innovation Loyens & Loeff) en Steven Ter Horst (Head of Innovation and KM Houthoff) spraken over de aanpak, keuzes en ervaring met AI binnen hun kantoren. Lex Keukens trapt af: ‘Wij willen als TeekensKarstens vooruitstrevend zijn en AI omarmen. Bij AI-oplossingen hebben we daarom niet alleen naar de techniek gekeken, maar ook naar hoe we het hele kantoor naar een volgend niveau in het gebruik van AI kunnen brengen. Daarom kozen wij voor Saga.’ Tijmen Noordoven vult aan: ‘Een belangrijk uitgangspunt voor Rutgers & Posch is dat we innovatie snel kunnen verwerken in het werk voor onze cliënten. Dat betekent dat we willen samenwerken met partijen zoals Henchman en Saga die hun oplossingen snel kunnen aanpassen aan de behoeften van onze praktijk.’ Houthoff was vorig jaar één van de eerste kantoren wereldwijd die Harvey implementeerde. ‘Wij hebben voor een gestructureerde en stapsgewijze aanpak gekozen met focus TOM MEEVIS DIRK DE WAARD EN LEX KEUKENS LISELOTTE BUIJS, JAN DAVIDS EN REMCO VISSER ZUIDAS-SESSIE AMSTERDAM 27 MAART 2025 ALEXANDRA BOOT 87 LEX KEUKENS ROBBERT VAN DE REEK KAROL VALENCIA TJEU COX DIRK DE WAARD MARIJN ROOYMANS op het leerproces. Die ontwikkeling gaat zeer goed. Een groot deel van ons kantoor is inmiddels over en het gebruik neemt ook steeds meer toe’, aldus Steven Ter Horst. Loyens en Loeff koos tot nu toe voor een andere aanpak. Margot Dadi: ‘Door onze omvang hebben wij een groot en sterk Innovatie- en IT-team dat onder meer nieuwe AI-oplossingen voor de praktijk ontwikkelt. Daarmee bouwen we veel interne kennis en ervaring op. Met de ontwikkeling van de AI-markt zijn we in een fase beland waarin we gaan bepalen wat we zelf willen doen en wat we gaan inkopen.’ De verschillende aanpakken en keuzes laten zien dat advocatuurbreed inmiddels vol met AI wordt gewerkt. Uitdagingen blijven er volgens het panel genoeg: focus op het leren gebruiken van AI is cruciaal, maar ook de inrichting van een goede data governance, het cureren van kwalitatief goede juridische data en verandermanagement vraagt om veel aandacht. Aan de klantkant staan de ontwikkelingen ook niet stil. Robbert van den Reek (Legal Counsel Legadex) werkt met en voor veel bedrijfsjuridische afdelingen: ‘Gebruik van AI in legal departments neemt snel toe. Onze focus ligt nu vooral op contractenwerk en dataverwerking. Het gebruik van AI betekent dat bepaalde werkzaamheden straks niet meer aan advocaten wordt uitbesteed, maar tegelijkertijd zien we allerlei kansen voor nieuwe innovatieve diensten door de advocatuur’. Die opmerking was het startschot voor een levendige discussie met de zaal over de consequenties van AI op het verdien-, organisatie- en opleidingsmodel van de advocatuur in de toekomst. De advocatuur staat niet bekend als een beroepsgroep die verandering omarmt, maar de paneldiscussie laat zien dat AI de uitzondering lijkt die de regel bevestigd. Het kennisniveau met betrekking tot AI neemt snel toe en veel kantoren zijn er zeer actief mee bezig. Op de afsluitende borrel werd daarover, en over een potentiële fusiegolf, nog lang nagepraat.
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=