138 139 9.1 Bestaande praktijk 9.1.1 Veel complexe scheidingen in de jeugdbeschermingsketen Conflictueuze scheidingen leggen een groot beslag op alle instanties in de keten, vanaf de lokale teams tot en met advocaten, rechters en jeugdbeschermers. Conflicten tussen de ouders over gezag, omgang en andere kwesties over de kinderen komen bij de vrijwillige hulpverlening, in civiele procedures waar de ouders tegen elkaar procederen (Gezag- en Omgangszaken = G&O) en kunnen (mede) leiden tot meldingen bij Veilig Thuis, verzoeken tot onderzoek bij de Raad voor de Kinderbescherming en maatregelen van kinderbescherming. Ook leiden conflicten vaak tot meldingen bij de politie en in specifieke gevallen tot aangifte en strafrechtelijk onderzoek. De afgelopen jaren is er veel aandacht in de publieke opinie, de politiek en het overheidsbeleid voor complexe scheidingen. De civiele juridische procedures G&O, waarbij de ouders tegen elkaar procederen, wordt door diverse auteurs bekritiseerd als ‘het toernooi-model’. De ouders staan tegenover elkaar, ieder heeft een eigen advocaat en het is gericht op winnen of verliezen. Dat werkt volgens de critici escalerend. In plaats van procedures tegen elkaar te voeren wordt daarom onderling overleg, mediation en hulpverlening aanbevolen. Het aanbod aan preventie, advies, bemiddeling en hulpverlening is de afgelopen twintig jaar enorm toegenomen. Het is niet bekend of door deze toename van alternatieve vormen van conflictoplossing het aantal rechtszaken G&O is afgenomen. Wel zijn er aanwijzingen dat in dezelfde periode de druk op de beschermingsketen is toegenomen. In 2012 was volgens experts 25 tot 30% van alle ondertoezichtstellingen een vechtscheiding.31 In 2020 rapporteerden jeugdbeschermers van gecertificeerde instellingen die ondertoezichtstellingen uitvoeren dat zij in 70 tot 80% van alle ondertoezichtstellingen te maken hadden met scheidingsproblematiek.32 De aandacht voor complexe scheidingen richt zich voor een groot deel op de potentiële schade voor de kinderen. Scheiding van de ouders is voor ieder kind een ingrijpende gebeurtenis, maar langdurige vijandigheid tussen de ouders is voor kinderen veel meer belastend dan een scheiding die in relatieve harmonie verloopt. Tegenwoordig wordt in de Nederlandse wet (Jeugdwet, WMO) en ook in internationale documenten (onder meer door Unicef) een zeer brede definitie gehanteerd van kindermishandeling (child abuse & neglect). Langdurige vijandigheid tussen de ouders kan onder deze definitie vallen. In complexe scheidingen komt het regelmatig voor dat de ene ouder de andere verdenkt of beschuldigt van verwaarlozing, mishandeling of anderszins onverantwoord gedrag. Vanuit het veiligheidsdenken is het noodzakelijk dat de veiligheid van het kind bij elk van de ouders op ieder moment gegarandeerd is. Dat is problematisch wanneer de ene ouder zegt dat het kind niet veilig is bij de andere ouder. Het wordt nog moeilijker om te beslissen wat er moet gebeuren doordat ook het verlies van contact tussen een kind en een ouder wordt gezien als een potentiële bedreiging voor de ontwikkeling van het kind. 31 ‘Toename ondertoezichtstellingen bij vechtscheidingen’, www.sozio.nl. 32 M. Batterink, N. Bilo, W. Jongebreur & G. Van der Maas-Vos, Kostenanalyse van complexe scheidingen, Utrecht: Significant Public, 2020, p. 20.
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=