46 TIJDSCHRIFT VOOR BEGELEIDINGSKUNDE PRAKTIJK EN PROFESSIONAL Principes 6: Transformatief leren is creatief leren De werkwijze van begeleidingskundigen heeft vaak een creatief karakter. Zij openen een speelruimte om ervaringen vanuit een verdiepte beleving te her-vertellen. Wat vast lijkt te zitten mag bestaan op een bewegende, zoekende en voelende wijze. Tijdens het vertellen veranderen de ervaringen van kwaliteit en treedt er verschuiving in beleving op. Dat is wonderlijk en een ervaring op zich! Zeker in een context waarin de dingen vastgezet worden in protocollen en richtlijnen. Door het samen onderzoeken van ervaringen blijken de richtlijnen zelf het creatieve materiaal om het werk vorm te geven. De verpleegkundige ontdekt dat je ermee kan spelen. Dat ze niet een pion is, maar een medespeler in het geheel van het spel. Het onderzoekend werk schept daarmee een nieuwe werkelijkheidservaring. In mijn onderzoek naar interdisciplinair samenwerken binnen een UMC vraag ik de opdrachtgever om met lego-poppetjes weer te geven hoe de samenwerkingssituatie er nu uitziet. De opstelling laat zien dat de afdeling is geconcentreerd rond de (top)chirurg, waarbij ieder afwachtend naar hem opkijkt. De patiënt staat achter zijn rug. Mijn vraag hoe hij bijdraagt aan dit patroon verrast mijn opdrachtgever. Ik vertel iets over mijn eigen gevoeligheid voor hiërarchie … Spontaan gaat hij de opstelling herschikken: het moet meer om de patiënt gaan! Dan komen de kwaliteiten van de chirurg misschien ook nog meer tot zijn recht … Via het spel van de verbeelding in de opstelling ontstaat er een nieuwe speelruimte in de verhoudingen. Principe 7: Ontmoeting en onderzoeksruimte als ‘holding space’ Niet alleen de werkvormen scheppen de onderzoeksruimte, ook de attitude van vertrouwen. Het loslaten van de oplossingsgerichtheid vergt een vorm van moed en aanvaarding waarbinnen de dingen mogen verschijnen: een ‘holding space’. In de onderzoeksruimte die de begeleidingskundige schept, is het oordeel niet afwezig, maar kan het zelf ook onderzocht worden als deel van de realiteit. Ook het oordeel komt daardoor in beweging. Zonder topchirurg geen hoogtechnologische afdeling, maar de afdeling wordt nog beter als we hem niet in het centrum plaatsen. Holding space is te omschrijven als een sfeer van vertrouwen waarin het moeilijke en WIE MET MENSEN WERKT VANUIT LOUTER TECHNISCH HANDELEN, ONTWIKKELT EEN LEEGTE IN ZICHZELF Figuur 2 | Vastknopen, verstrikt raken ... Het gebruik van touw biedt allerlei metaforen.
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=