PRAKTIJK EN PROFESSIONAL Vanuit een recente ervaring in mijn organisatiebegeleiding begin ik nieuwe vragen te stellen bij het klassieke, sociologische concept vervreemding. Vervreemding wordt begrepen als het effect van een politiek-economisch systeem op mensen. Vervreemding gaat dan over de mogelijkheid dat mensen uit een (voor hen) betekenisvol geheel kunnen worden getrokken. Wat vaak aan vervreemding wordt verbonden vanuit dit perspectief, is dat er daders (de kapitalisten) en slachtoffers (de werkers) zijn. Juist deze laatste opvatting wil ik problematiseren vanwege reflecties op mijn begeleidingspraktijk. Ik wil dan ook een alternatieve interpretatie voorstellen ten behoeve van het begeleidingskundig handelen. Dit artikel gaat eerst in op een casus uit de gezondheidszorg. Deze is gebaseerd op snelle krabbels tijdens twee sessies, de evaluatie met het team en de nabesprekingen met behandelaars en manager. De sessies zijn dezelfde avond uitgewerkt naar veldaantekeningen die de grondslag vormen voor de bespreking. Daarna wordt het concept vervreemding besproken vanuit sociologische literatuur die Marx’ concept uitlegt, aanvult en bekritiseert. Tot slot wordt het concept toegepast op de casus, waarna er een reflectie volgt over hoe een systemische benadering van vervreemding er uit zou kunnen zien. VLEES NOCH VIS Ik ben beland bij een groep van ongeveer twintig mensen. Deze groep wordt door de organisatie als een team bestempeld. Toch heb ik hier ernstige twijfels over: de groep is namelijk te groot voor een team. Een kenmerk van een team is dat er intensieve, onderlinge afstemming kan plaatsvinden; dit beperkt de groepsgrootte tot ongeveer twaalf deelnemers (Derksen, 2021). De groepsgrootte zou echter wel kunnen kloppen als we het zien als afdeling waar de standaardisatie van werkactiviteiten een grote rol speelt. Roosteraars plannen diensten in, de behandelaars stellen zorgplannen op en daarnaast is er veel herhaling in het werk. Deze afdeling heeft de zorg over tien cliënten die permanent verblijven in de zorgorganisatie. De manager heeft mij gevraagd om een teamcoaching op te starten met deze groep. Voor het contracteren op teamcoaching hebben we een sessie van drie uur. In het eerste uur heb ik met het team gesproken. Het 2024 - WWW.TSVB.NL 51 Een recente ervaring bij organisatiebegeleiding zorgt ervoor dat de auteur nieuwe vragen gaat stellen over het klassieke sociologische concept ‘vervreemding’. Mensen kunnen daardoor belanden in gefragmenteerde, betekenisloze arbeid. Door vervreemding in een systemisch perspectief te plaatsen, kunnen we oog krijgen voor de manier waarop vervreemding zichzelf op meerdere lagen reproduceert. En moeten begeleidingskundigen soms zelf vervreemdende interventies doen om de vervreemding in te perken. René BROHM
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=