KENNIS EN KUNDE 26 TIJDSCHRIFT VOOR BEGELEIDINGSKUNDE hangen in hoe goed of slecht dit onderzoek was. Laten we de resultaten omarmen. We willen immers sowieso een zo sociaal veilig mogelijke organisatie zijn. Wat kunnen we als leidinggevenden beter doen? Hoe kunnen we vrijmoedig praten over onze worstelingen?’ Bij het RIVM organiseerde men in vervolg op het onderzoeksrapport teamgesprekken. Daarin praten leidinggevenden en medewerkers openhartig over wat iedereen kan doen om continu te werken aan een sociaal veilige cultuur. Uiteindelijk hebben ook de bestuurders van de TU Delft de strategie van ‘think again’ gekozen. De teamgesprekken die zij organiseren, worden zelfs voorafgegaan door een theatervoorstelling (Mindlab), die schrijnend concreet schetst hoe het binnen universiteiten mis kan gaan met sociale veiligheid en leiderschap. SCHAAMTEVRIJ WORDEN Johan, de bestuurder van de hand op de bil die z’n ontslag indiende, besefte in eerste instantie niet eens dat schaamte een rol speelde. Pas in coachgesprekken die ik met hem had, ontdekte hij dat het de schaamte was waardoor hij snel was vertrokken. Toen hij zo zijn handelen overdacht, besloot hij tot iets moedigs: om over zijn relaas een lezing te geven aan bestuurders, met als doel er gezamenlijk van te leren. Om terug te komen op die vraag vanuit de zaal: waar is Johan te plaatsen in mijn theoretisch model, is hij een schaamteloze bully? Nee, want anders had hij niet zo snel zijn ontslag ingediend. Is hij een schaamtevol slachtoffer? Ook niet. In onze coachgesprekken gaf hij toe niet altijd een goede antenne te hebben voor hoe joviaal en ongeremd hij zich tegenover (met name vrouwelijke) collega’s kan en mag gedragen. Weliswaar was die hand op de bil écht een ongelukje; hij gaf toe dat hij soms wel degelijk licht-foute opmerkingen kon maken, zonder te checken of de ander daarvan was gediend. Maar uiteindelijk is Johan gewoon een actor zoals wij allemaal, die soms eens ongeremd uit z’n slof schiet, zou zijn. De eerste neiging is om jezelf en de organisatie te verdedigen omwille van je reputatie. Een neiging waaraan de TU Delft aanvankelijk toegaf. De onderwijsinspectie schreef in een rapport van 114 pagina’s dat deze universiteit niet goed voor z’n medewerkers zorgt, met als gevolg een verhoogd risico op sociale onveiligheid. Op internet reageerden de bestuurders met: ‘Het onderliggende onderzoek van de onderwijsinspectie [is] ondeugdelijk.’ Daarbij verwezen ze naar de reactie van de TU Delft op het conceptrapport, die 170 pagina’s telt; 56 pagina’s meer dan het onderzoeksrapport (TU Delft, 2024). Het kan ook anders. Zo kreeg het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), onderdeel van het ministerie van VWS, te maken met een pittig onderzoeksrapport van vakbond FNV; 62 procent van de VWS-medewerkers bleek ongewenst gedrag te hebben meegemaakt. In 71 procent van de gevallen was het afkomstig van leidinggevenden. Het rapport bestond uit 17 powerpointslides over een enquête met 95 respondenten, van wie de helft FNV-lid – en is dus allesbehalve representatief. Toch reageerde Hans Brug, bestuurder van het RIVM, bloedserieus. De dag dat het rapport uitkwam, riep hij alle leidinggevenden bijeen en zei: ‘Laten we niet blijven HET IS BEWEZEN DAT MENSEN HET EIGEN GEDRAG VERTEKEND WAARNEMEN
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=