‘Waar in jouw theoretisch model zit Johan eigenlijk?’ De vraag komt vanuit de zaal, waar organisatieadviseurs net hebben geluisterd naar mijn keynote over hoe om te gaan met bully’s in organisaties. Aan de hand van een anekdote over bestuurder Johan heb ik een zelfgeconstrueerd theoretisch model gepresenteerd over hoe mensen, bij incidenten van ongewenst gedrag, zijn te typeren als bully’s, slachtoffers, passieve omstanders of actieve actoren (zie figuur 1). Johan, zo heb ik verteld, had zijn assistent Michelle een klapje op haar bil gegeven, wat Michelle had gemeld bij de vertrouwenspersoon. Die had een protocol in werking gezet. Gevolg: Johan nam ontslag. Terwijl dat klapje volgens hemzelf een ongelukje was, gevolg van wat onhandige bewegingen. In antwoord op die vraag uit de zaal is mijn eerste neiging om mijn model te verdedigen en te zeggen dat Johan natuurlijk gewoon een bully is. Maar gelukkig wint de stem van mijn geweten het van m’n ego. Na een korte stilte zeg ik: ‘Goede vraag. Mijn model is nog niet wetenschappelijk getoetst. Het is slechts een denkmodel. Jouw vraag zet mij meteen aan het denken. Johan is geen echte bully; net zo goed kun je hem slachtoffer noemen. Eigenlijk is hij niet goed in een hokje te plaatsen. Misschien zijn hokjes om mensen te typeren überhaupt wel een slecht idee.’ En zo haal ik tegenover een zaal vol professionals mijn hele model onderuit – hoe gênant. KENNIS EN KUNDE 2024 - WWW.TSVB.NL 23 Mensen zijn behept met egoversterkende denkfouten, zoals de denkfout dat je (moreel) beter bent dan anderen, en dat sterke leiders dankzij ‘bullying’ dingen voor elkaar krijgen. Die denkfouten kunnen we corrigeren met de zelfreflectieve kracht van ... schaamte, aldus de auteur van dit artikel. Een emotie waarmee zij ook haar eigen denken corrigeerde. Aukje NAUTA Figuur 1 | Bully-matrix.
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=