Overheden, bedrijven en instellingen hebben het steeds moeilijker om hun organisaties naar behoren te laten functioneren. Burgers, klanten en gebruikers raken meer en meer verstrikt in overmatige, innerlijk tegenstrijdige regelgeving. Omdat bovendien alles en iedereen in steeds hoger tempo beter, groter en hoger moet, doet onze samenleving zo langzamerhand denken aan een mengsel van dolgedraaide tredmolens voor medewerkers op de werkvloer, verraderlijke hindernisbanen voor nieuwkomers op de arbeidsmarkt en overwoekerde doolhoven voor burgers. Dit alles bedacht door beleidsmakers, ingevoerd door bestuurders, aangestuurd door managers en begeleid door adviseurs en coaches. Of in het kort: door een uitdijend leger van functionarissen dat we samenvatten onder de noemer ‘indirecten’. Overdreven? Of worden de problemen nog onderschat? Wij zien vrijwel dagelijks hoe deze indirecten optreden alsof zij er zelf buiten staan, van olympische hoogte op het menselijk krakeel neer kunnen kijken en in staat zouden zijn om passende oplossingen te verzinnen. Op grond van onze ervaring als werknemer, opleider en supervisor denken wij echter dat zij zichzelf overschatten en tegelijkertijd onderschatten wat zij aanrichten. Zij lijken niet in te zien hoezeer zij de complexiteit opjagen, organisatieproblemen juist verergeren en zo bijdragen aan vervreemding en aan roofbouw op mens en milieu (Voogd, 2023). Dat kan zo niet doorgaan. Willen we een menswaardige samenleving, dan lijkt ons allereerst bewustwording van deze gang van zaken nodig. Daarom wijden we dit artikel aan de verborgen hoogmoed van deze indirecten. Eerst geven we nader aan wat volgens ons het probleem is. Vervolgens vragen we ons af wie die indirecten nu eigenlijk zijn. Aansluitend onderzoeken we het effect van hun interventies op mens en maatschappij waarna we, aan de hand van de Franse filosoof Montaigne, afsluiten met een korte, wijsgerige reflectie. PROBLEEM Hoe komt het dat organisaties steeds moeizamer lijken te functioneren? Als we inzoomen op de mensen die er werken, wat zien we dan? Als uitvoerende medewerkers al aandacht krijgen voor misstanden, onrecht of schade, dan mogen zij hoogstens stoom afblazen, maar worden de gesigKENNIS EN KUNDE De auteurs van deze bijdrage, zelf ook begeleidingskundigen, reflecteren op de verborgen hoogmoed van de indirecten, zoals zij het uitdrukken. Zij zien die bijvoorbeeld bij adviseurs en coaches. Maar ze zijn zelf niet zo hoogmoedig om ook met oplossingen te komen. Liever wijzen zij op het werk van filosoof Michel de Montaigne om schijnbare vanzelfsprekendheden onder ogen te zien en wellicht tot inkeer te komen. 2024 - WWW.TSVB.NL 15 Ronald WOLBINK en Sijtze DE ROOS
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=