2024 - WWW.TSVB.NL 11 HOOFDARTIKEL dat begeleiders zich bewust worden van het eigen ego, zodat hun innerlijke pijn niet doorklinkt in de advisering aan cliënten.1 De aanzet tot handelingsrepertoire ligt erin de aandacht niet weg te halen van pijn en ongemak, maar erbij te blijven, door de aandacht bij het lichaam te houden en niet in de buitenwereld te laten verdwijnen, in alles wat daar gebeurt. Daarbij kan het zeker helpen iets te doen waardoor je ontspant, van het nemen van een voetenbadje tot het volgen van een yogales, van een sessie mindfulness tot wandelen. Het gaat erom wat werkt voor de cliënt in kwestie. Het gaat erom niet in het overlevingsmechanisme te stappen. Dat doe je door de handeling die zo dwingend aanvoelt, die gedaan lijkt te moeten worden, toch niet doen. Probeer jezelf af te leiden van de behoefte eraan. Het zijn adviezen die ook Paul zouden kunnen helpen: niet steeds overmatig contact met Anne proberen te zoeken, maar het ongemak te gaan voelen en verdragen, dat wat dit dwingende gedrag veroorzaakt, om dit trigger na trigger steeds meer te kunnen loslaten. Dan kan zijn relatie met Anne toch niet meer misgaan? Samenleving Ten derde zijn er de mogelijke problemen voor de samenleving als geheel. Doordat je jezelf uiteindelijk moreel beter kunt gaan voelen dan anderen, jezelf boven anderen plaatst en op anderen neerkijkt, zie je niet dat ook de ander net zo’n mens is als jijzelf: iemand met opgeslagen, oude pijnen, die vanuit andere levens- ervaringen andere behoeften en verlangens heeft gecreëerd en als gevolg daarvan alleen maar anders naar het leven kijkt. Doordat je dit over het hoofd ziet, breng je strijd en conflict in de samenleving, met alle gevolgen van dien. Hoe hoger je maatschappelijke positie is, des te groter zijn de effecten die je ego in de wereld teweegbrengt. Voor begeleiders betekent dit dat het zinvol is om cliënten ervan bewust te maken dat handelingen niet onvermijdelijk zijn. Ze kunnen leren hun gedrag meer in de hand te houden. Overlevingsmechanismen hoeven niet te worden uitgeleefd. TOT BESLUIT De opgave waar wij allemaal voor staan, is het leren verdragen van, omgaan met en uiteindelijk loslaten van oude innerlijke pijn. Het gaat erom die pijn los te laten en uit het lichaam te laten komen; daardoor worden we innerlijk vrij. Het is zinvol om cliënten aan te bevelen niet te handelen vanuit de ik-reflex, maar deze eerst te laten uitwerken. Dat kan door even uit de situatie te stappen (en bijvoorbeeld naar het toilet te gaan), om afstand te nemen van de situatie. Bovendien is het belangrijk Het is zinvol om cliënten aan te bevelen niet te handelen vanuit de ik-reflex 1 Hoe je die pijnen loslaat, is beschreven in ons boek Ik-reflex (2024), waarop dit artikel is gebaseerd. Drs. L. Schilder is therapeut te Schoorl. E-mail: lschilder@dse.nl. Dr. M. Schulz is directeur denktank bij de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur te Den Haag. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel.
RkJQdWJsaXNoZXIy ODY1MjQ=